Dzisiaj zapraszam na dalszą jazdę po Puszczy Solskiej – tym razem ruszymy z Józefowa i pojedziemy przez Fryszarkę, następnie zobaczymy pomnik partyzantów, odwiedzimy cmentarz żołnierzy AK w Błudku i ciekawy kamieniołom w Nowinach. Na moment zatrzymamy się na parkingu przy rezerwacie Czartowe Pole by powrócić przez Hamernię, Parysówkę do Józefowa. Długość wycieczki to ok. 31,1 km.

Dzisiejsza trasa, tak jak i poprzednia przebiega leśnymi drogami i duktami Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej.

 

Park krajobrazowy został utworzony w 1988 roku w obrębie gmin Józefów, Aleksandrów, Łukowa, Obrza, Narol i Ciechanów.

 

W Parku 86,6% to lasy w wieku 40-60 lat – a to na pewno zagwarantuje nam dobrą wentylację płuc.

0,0 km trasy – A więc ruszamy.

 

Początek wycieczki na rynku w Józefowie w okolicy Urzędu Gminy i pawilonu geoturystycznego który pełni również funkcję informacji turystycznej.

 

Wszystkim turystom rowerowym jest wiadomo, że w Gminie Józefów mającej tytuł Rowerowej Stolicy Roztocza znajdą wiele szlaków rowerowych o różnej długości i trudności, a jednym z nich jest na szlak rowerowy przebiegający w 95% przez obszar Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej -  oznaczony na mapach turystycznych numerem nr 5. 

 

Trasa tego szlaku pokazana na mapce obok.

 

Uwaga praktyczna: warto wejść na chwilę do informacji turystycznej i poprosić o bezpłatną mapę turystyczną w skali 1:25000 z naniesionymi trasami rowerowymi gminy Józefów.

 

Dla ułatwienia załączam poniżej fragment trasy z naniesionym kilometrażem wyjazdu i powrotu do Józefowa.

 

 

 

 

Rynek w Józefowie. Zrewitalizowany w 2011 roku rynek w Józefowie jest sam w sobie atrakcją turystyczną. Kto ma więcej czasu może rozpocząć wycieczkę od obejścia placu na którym odnajdzie kilka ciekawych obiektów, między innymi: fontannę z 8-mioma postaciami zwierząt występującymi w okolicznych lasach, zegar słoneczny, pręgierz, pomnik poświęcony bohaterom walk niepodległościowych oraz wiele rzeźb wykonanych przez studentów będących pokłosiem warsztatów plenerowych. Wokół rynku sporo zieleni, ławek oraz sklepików.

 

 

 

 

 

 

 

 

Jazdę rozpoczynamy ulicą Krótką, a następnie jedziemy południową stroną rynku tj. ulicą Biłgorajską. Mniej więcej w połowie rynku wypatrzeć można ciekawy obiekt w postaci ordynackiego pręgierza z XVIII wieku. Jest to kopia pręgierza odnalezionego pod koniec lat 90. XX wieku. Oryginał znajduje się w Izbie Przyrodniczej siedziby Nadleśnictwa Józefów.

 

0,2 km trasy – opuszczamy rynek skręcając na prawo w ulicę Leśną, by po ok. 80 metrach skręcić na lewo w ulicę Górniczą. Jest to ulica wyprowadzająca z Józefowa w kierunku Hamernii, Czartowego Pola, Suśca.

 

 

0,45 km trasy – w lewo odchodzi ulica Rzeczypospolitej Józefowskiej prowadząca do kamieniołomu Józefów. Odwiedzimy go w osobnej fotorelacji.

 

 

My dalej prosto ul.Górniczą w kierunku Hamerni. Na 0,7 km trasy mijamy po lewej stronie budynek Szkoły Podstawowej im. Mieczysława Romanowskiego.

 

0,91 km trasy –  Pardysówka Mała skrzyżowanie ulic. Na wprost ulica Batalionów Chłopskich prowadząca w kierunku Hamernii, Czartowego Pola, Suśca. W lewo ulica Nowa, zaś na prawo Aleja |Stulecia Niepodległości. Skręcamy na prawo - przed nami prosta aleja prowadząca do dawnej osady Fryszarka.  Przebiega nią szlak rowerowy: nr 1 - Ziemi Józefowskiej

                                                                                                                nr 3 - Z dala od cywilizacji

                                                                                                                nr 5 - Parkiem Krajobrazowym Puszczy Solskiej

                                                                       

 

 

5,3 km trasy – z prawej strony dochodzi  Trasa Rowerowa Ziemi Józefowskiej która będzie nam towarzyszyć aż do 23,3 km tj. do parkingu przy rezerwacie "Czartowe Pole". My jedziemy dalej prosto w kierunku miejscowości Fryszarka.

7,1 km trasy – dojeżdżamy do miejsca gdzie dawniej istniała osada Fryszarka. Etymologiczna nazwa wywodzi się od słowa „fryszowano” - wytapiano surówkę z rud darniowych. Z tablicy informacyjnej możemy dowiedzieć się o historii tego miejsca.

 

 

 

 

 

7,3 km trasy – most na rzece Sopot będącej prawym dopływem Tanwi. Jest to rzeczka o długości 24,3 km w większości płynąca przez Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej. Jej uroki możemy podziwiać odwiedzając rezerwat "Czartowe Pole" do którego dojedziemy w dalszej części naszej wycieczki (będzie to 23,3 km naszej trasy). Póki co dalej jedziemy prosto.

 

 

 

 

 

 

7,6 km trasy – skrzyżowanie dróg leśnych. Do naszej drogi asfaltowej dochodzi z lewej strony droga leśna którą poprowadzony jest dojazd p-pożarowy nr 27 którym można dojechać do rezerwatu "Czartowe Pole". My dalej drogą asfaltową.

 

7,9 km trasy – od drogi asfaltowej w prawo odchodzi droga leśna którą poprowadzony jest pieszy Szlak Walk Partyzanckich. Wędrując tym szlakiem można można odwiedzić miejsca działalności walk partyzanckich między innymi: placówkę oddziału AK"Groma", miejsce boju oddziału AK "Topoli" i BCH "Skrzypika", pomnik "Podchorążówka", miejsce oporu oddziału BCH "Burzy" itp.

 

My dalej drogą asfaltową prosto - podziwiając Puszczę Solską.

 

 

 

9,0 km trasy –  skrzyżowanie dróg leśnych. W prawo droga leśna na Malce, zaś w lewo droga leśna jako dojazd p-poż nr 28. Przy drodze p-poż obelisk upamiętniający stoczoną bitwę partyzancką.

 

 

Na kamiennym obelisku napis:

 

"Przechodniu przekaż pokoleniom że tu w uroczysku Maziarze nad Studzienicą zdziesiątkowane w walce oddziały partyzanckie Batalionów Chłopskich  i Armii Krajowej stoczyły 25-26 czerwca 1944 r. ostatni krwawy bój z wojskiem niemieckim.

 

CHWAŁA BOHATEROM.

 

W 61 rocznicę bitwy członkowie Koła Gminnego Z.K.R.P i B.W.P w Łukowej. Czerwiec 2005 r. "

 

Natomiast ustawione przez Komitet Budowy Pomnika stojące obok tablice pokazują miejsce bitwy oraz informują o jej przebiegu. 

 

Oddziały partyzanckie otoczone w lasach Puszczy Solskiej przez 30-tysięczną armię niemiecką toczyły zacięte boje z których największą potyczką była stoczona w dniach 24-25 czerwca bitwa nad rzeką Studzienicą w uroczysku Madziarze.

 

Pomimo bohaterstwa bronili się do końca ale ulegli przeważającej siłom niemieckim wyposażonym w ciężką broń i lotnictwo.

 

Jedynie bardzo nielicznym udało się wyrwać z okrążenia. Polegli w bitwie zostali pochowani na cmentarzu partyzanckim w Osuchach oraz na rodzinnych miejscach grzebalnych.  Obelisk ustawiony został w 2005 roku z inicjatywy mieszkańców Gminy Łukowa oraz organizacji kombatanckich.          

 

10,8 km trasy – z naszej prawej strony dochodzi droga leśna ze Szlakiem Walk Partyzanckich z którym spotkaliśmy się na 7,6 km naszej trasy. My dalej prosto asfaltem.

 

10,9 km trasy – skrzyżowanie dróg leśnych. W lewo odchodzi tzw. "Droga Bykowa" będąca dojazdem p-poż nr 9. Nazwa wywodzi się z  XIX wieku kiedy to przemytnicy pędzili byki w kierunku granicy. My dalej jedziemy prosto - tym razem dobrą drogą szutrową.

 

 

 

 

 

16,4 km trasy – skrzyżowanie z prostopadła drogą leśną. Skręcamy ma lewo w kierunku Błudka. Teraz prowadziła będzie nas jedynie trasa nr 1 (Ziemi Józefowskiej) i nr 5 (Parkiem Krajobrazowym Puszczy Solskiej). Od tego miejsca do końca wycieczki cały czas asfalt (z małym wyjątkiem dojazdu do cmentarza wojskowego w Błudku oraz do kamieniołomu w Nowinach).

 

 

 

19,9 km trasy – asfaltem dojeżdżamy do odgałęzienia gdzie leśna ścieżka (ze szlakiem pieszym krawędziowym) na prawo prowadzi do cmentarza wojskowego w Błudku.  W tą ścieżkę skręcamy. Dla lepszej orientacji załączam szczegółową mapkę tego fragmentu trasy z kilometrażem i lokalizacją ciekawszych obiektów.

 

20,2 km trasy – cmentarz wojskowy w Błudku. Jest to symboliczny cmentarz z siedmioma brzozowymi krzyżami w miejscu dawnego obozu zagłady założonego przez NKWWD i UB w 1944 roku w którym przetrzymywano głównie żołnierzy Armii Krajowej.

 

 

W tym miejscu na południowy zachód od drogi Józefów - Hamernia - Oseredek-Susiec istniał od  października 1944 r. do marca 1945 r. obóz w którym więzieni byli przeciwnicy "władzy ludowej". Obóz był ściśle chroniony a przebywający w nim więźniowie byli wykorzystywani do ciężkiej pracy w kamieniołomie który wkrótce odwiedzimy.

 

 

Dzisiaj o istnieniu dawnego obozu przypomina symboliczny cmentarz wojskowy oraz ustawione kamienne obeliski w miejscach dawnych budynków.

 

 

Do dnia dzisiejszego nie jest znana dokładna liczba więźniów którzy zginęli w tym obozie. Rożne źródła określają od 28 do 270.

 

W latach 151-1953 ciała zostały ekshumowane przez żołnierzy KBW i prawdopodobnie przeniesione na zamojską rotundę.

 

Kontynuujemy jazdę ścieżką szlakową lub drogą dojazdową  która doprowadza do drogi asfaltowej Hamernia-Czartowe Pole-Oseredek.

 

20,43  km trasy – droga asfaltowa, skręcamy na lewo w kierunku Czartowego Pola.

 

20,6  km trasy – po prawej stronie parking przy kamieniołomie Nowiny. Warto tu skręcić aby zobaczyć nieczynne wyrobisko kamieniołomu.

21,1 km trasy– kamieniołom w Nowinach. Położony jest na południowo-wschodnim zboczu Krzyżowej Góry, niedaleko wsi Nowiny. W tym kamieniołomie pracowali i umierali od października 1944 roku do marca 1945 roku żołnierze AK z pobliskiego obozu zagłady w Błudku.

 

 

 

 

 

 

 

Obecnie kamieniołom służy turystom – na skarpie z wybudowanej wieży widokowej można podziwiać widok na wyrobisko oraz puszczę Solską. Jest również duża wiata przeciwdeszczowa.

 

 

 

 

Powracamy do drogi głównej (21,6 km trasy) i skręcamy w prawo w kierunku Józefowa – następnym obiektem do którego jedziemy będzie parking przy rezerwacie Czartowe Pole.

 

 

 

 

24,6 km trasy – po lewej stronie drogi Józefów- Hamernia – Susiec duży parking leśny przy wejściu do rezerwatu Czartowe Pole. Najlepszy dojazd samochodem to z Józefowa – ok. 7km, zaś z Suśca – ok. 8 km.

 

 

                                                                                                                                                                    

Rezerwat został utworzony 21 lipca 1958 roku na powierzchni 63 hektarów – w tym ochronie ścisłej podlega 27 hektarów. Na parkingu znajdują znajdują się wszelkie udogodnienia dla turystów w postaci zadaszonych wiat przeciwdeszczowych, stołów i ławek oraz tablic informacyjnych – dogodne miejsce na odpoczynek przed dalszą jazdą rowerem.

 

                                                                                                                                                  

Kto ma chęć może pozostawić rower i wykonać spacer ścieżką prowadzącą rezerwatem wzdłuż rzeki Sopot. Ścieżka okrężna ma długość ok.1,4 km a czas przejścia to ok. 1 godzina – na trasie ścieżki malownicze widoki odcinka rzeki Sopot z licznymi progami tworzącymi małe wodospady zwane „szumami”, kładkami i rzadkimi gatunkami rośli i zwierząt.

 

 

 

 

 

 

Atrakcyjność tego miejsca dopełniają zarastające zielenią ruiny dawnej manufaktury-papierni produkującej papier głównie dla potrzeb Ordynacji Zamojskich. Ruiny zakładu zlokalizowane są na brzegu Sopotu w bezpośrednim sąsiedztwie ścieżki.

 

 

Ścieżka prowadzi dołem zbocza porośniętego borem sosnowo-świerkowo-jodłowym. Fotorelację z wędrówki tą ścieżką można obejrzeć tu:  >Roztocze - Rezerwat Czartowe Pole

My po krótkim odpoczynku ruszamy w kierunku Józefowa. Przejeżdżany most na Sopocie i skręcamy w prawo. Po lewej stronie, na łuku drogi stoi figura św. Nepomucena.Jedziemy przez wieś Hamernia.

 

Hamernia została założona w XVII wieku i w początkowym okresie nosiła nazwę Ruda Sopocka.W tym okresie Zamojscy zbudowali tu papiernię (hamernię) od której wywodzi się obecna nazwa. Manufaktura produkowała 4000 ryz papieru w kilku gatunkach co czyniło ją jedną z największych tego typu zakładów w Królestwie Polskim.

 

Należy zachować szczególną uwagę gdyż na tym odcinku (ok. 2,1 km) nie ma ścieżki rowerowej  i jedziemy główną drogą Józefów-Susiec.

a towarzyszy nam szlak nr 5 (Parkiem Krajobrazowym Puszczy Solskiej) oraz szlak nr 6 (Geoturystyczny Roztocza Środkowego), oraz Gren Velo Wschodni Szlak Rowerowy.

25,5 km trasy – skrzyżowanie dróg asfaltowych we wsi Hamenia. Skręcamy w lewo w kierunku Józefowa. Od tej pory jedziemy aż do samego Józefowa wybudowaną po nasze lewej stronie ścieżką rowerową, a poprowadzą nią trasy nr 3, 4, 5, 6 oraz Gren Velo Wschodni Szlak Rowerowy.

29,7 km trasy – skrzyżowanie w Parysówce. W prawo odchodzi ulica Sosnowa. Opuszczamy szlaki i skręcamy w Sosnową aby skrótem dojechać do kościoła i rynku w Józefowie. Po ok. 100 metrach ulica ulica skręca w lewo – my również.

Dojeżdżamy do ulicy Nowej. Skręcamy w prawo a po 100 metrach w lewo w ulicę Władysława Broniewskiego – w zasięgu wzroku kościół kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Józefowie. Po minięciu kościoła skręcamy na prawo w ulicę Partyzantów.

30,7 km trasy – wejście główne na plac kościelny. Kościół w stylu neobarokowym ufundował w 1886 roku hrabia Józef Zamoyski, a został on wybudowany w miejscu kościoła drewnianego z 1719 r. Część wyposażenia pochodzi ze starego kościoła – można zobaczyć barokową chrzcielnicę, dwie kropielnica oraz 18-głosowe organy z 1929 r.

30,9 km trasy – dojeżdżamy do rynku w Józefowie który pełni funkcję parku miejskiego z wieloma atrakcjami turystycznymi. Znajduje się tu murowany ratusz będący siedzibą władz miejskich, pośrodku rynku zobaczyć można ciekawą fontannę ozdobioną 8-ma rzeźbami zwierząt występujących w tych okolicach, wokół rynku ustawione są rzeźby ludzi i zwierząt wykonane podczas plenerów rzeżbiarskich przez studentów, przed budynkiem gminy ustawiony jest zegar słoneczny, wypatrzyć też można replikę dawnego pręgierza. Oryginalny pręgierz z XVIII wierku znajduje się na terenie Izby Przyrodniczej przy siedzibie Nadleśnictwa Józefów.

31,1 km trasy – koniec wycieczki w miejscu którym ją rozpoczynaliśmy tj. przy budynku Informacji Turystycznej.