Republika Czeska - miasteczko Stramberk na Morawach.
to
W czasie pobytu w Czechach warto na dwie godziny zatrzymać się na Morawach, a konkretnie w kraju morawsko-śląskim w miasteczku Sztamberk (czes. Štramberk). Jest to małe miasteczko liczące ok. 3,4 tysiące mieszkańców, oddalone od strony zachodniej o 10 km od 23 tysięcznego miasta Nowy Jiczyn (czes. Nový Jičin), zaś od strony wschodniej stykające się z 27 tysięcznym miastem Koprzywnica (czes. Kopřivnice). Poniżej fragment mapy Czech z zaznaczoną lokalizacją miasteczka Štramberk.
Dojeżdżając do
miasteczka, w oczy rzuca się kamienna wieża "Trąba" (czes. Trúba).z charakterystycznym
daszkiem wznosząca się nad miasteczkiem - jest to jedyna pozostałość po
zamku który stał na wzgórzu już w XIII wieku. Miasteczko leżało na
szlaku handlowym prowadzącym na Węgry, a zamek miał ochraniać
przejeżdżających kupców.
Obecnie na wieży znajduje się doskonały i najczęściej odwiedzany przez turystów punkt widokowy znajdujący się na oryginalnym drewnianym krużganku do którego doprowadzają kręte drewniane i żelazne schody. Do wieży widokowej można dojść od trzech stron tj. ścieżką szlakową od parkingu autokarowego, ścieżką od strony kościoła św. Jana Nepomucena oraz schodami od strony rynku zaczynającymi się za budynkiem muzeum w północno-zachodniej części rynku. My ruszamy z
parkingu co widać na dolnym planiku
Cały spacer to ok. 1,1 km. Niestety pierwsze 500 metrów ścieżki szlakowej koloru czerwonego prowadzi dosyć ostro pod górę i z tego powodu kilka osób z naszej wycieczki miało poważne trudności z podejściem - co obrazują zdjęcia poniżej.
Podejście od parkingu którym prowadzi szlak pieszy koloru czerwonego jest najbardziej męczącym podejściem, ale większość wycieczek autokarowych właśnie z niego korzysta.
Mnie osobiście, to trudne podejście rekompensowały ładne widoki na okolicę, których z pewnością bardziej męczący się nie zauważali - dlatego dla nich załączam zdjęcie pięknie kwitnących głogów.
Po ok. 500 metrach dochodzi się do figurki i zarazem do płaskiego terenu z charakterystyczną zabudową jaką mają zrębowe chałupy wołoskie.
Jak widać na zdjęciach w odwiedzonej przez nas miejscowości zachowała się duża ilość drewnianych budynków o konstrukcji zrębowej, zwanej również konstrukcją węgłową, na zrąb, na zamek - jest to ściana drewniana znana już w czasach prehistorycznych tj. od neolitu.
Do dzisiaj kontynuowana w niektórych rejonach Polski o bogatych tradycjach ciesielskich np. na Podhalu czy Kurpiach. Bardzo często tego typu domy można spotkać we wsiach Białorusi, Rosji, Ukrainy.
Ściana składa się z ułożonych poziomo wieńców z belek drewnianych łączonych w narożach (węgłach) na zamki z ostatkami lub bez nich.
Ostatkami nazywa się wystające poza obrys budynku końce belek. Kształt belek jest zróżnicowany, np. okrąglaki, połowizny, belki prostokątne lub prostokątne ze ściętą krawędzią, łączone na wpusty
itp.
Belki leżące na sobie łączy się na ogół dębowymi kołkami –
tyblami, chroniąc je przed przesunięciem.
Szczelinę pomiędzy nimi należy
uszczelnić np. słomą, sznurem, pakułami lub wysuszonym mchem.
Ściany stawia się na fundamentach murowanych np. z kamienia lub cegły i izolowanych od drewna warstwami papy.
Belki stropowe lub krokwie
opierają się na najwyższej belce ściany wieńcowej tzw. balu oczepowym.
Ściany wewnętrzne łączy się z zewnętrznymi na półteowy zamek w jaskółczy ogon.
Mijając bramę wejściową możemy być pewni, że po kilkudziesięsiu metrach dojdziemy do ostatnich schodków wprowadzających na taras widokowy przy wieży widokowej zwanej "Trąba" (czes. Trúba).
Położona na wysokości 508 m n.p.m. wieża Trúba jest wybudowana z kamienia w kształcie walca i znajduje się na wzgórzu zamkowym (czes. Zámecký vrch), na północny zachód od rynku w Sztramberku (czes.Štramberk).
Wieża ma wysokość 40 metrów i jest pozostałością dawnego zamku Sztramberk (czes.Štramberk).
W bezpośrednim sąsiedztwie wieży znajduje się Jaroňkova útulna (dawniej: U Mědínků) - drewniane schronisko zbudowane w miejscu dawnego górnego pałacu w 1906, znacząco przebudowane w 1925, zdobione malowidłami Bohumira Jaronka.
Natomiast poniżej wieży, w miejscu dawnego dolnego pałacu znajduje się Chata Dr. Hrstky (dawniej: Rašínova) zbudowane w 1925; w
piwnicach obiektu znajduje się wejście do jaskini Grota Slamy (czes.Slamova sluj).
Z tarasu widokowego u podnóża wieży otwiera się wspaniały widok w kierunku południowo-wschodnim tj. w kierunku rynku miejskiego.
Z tarasu u podnóża
wieży, z uwagi na zadrzewienie jest to jedyny widok na miasteczko i
otaczające go pasma górskie. Od lewej widać Červený kámen - 690 m n.p.m, na drugim planie pasmo Beskidu Śląsko-Morawskiego z widocznymi od lewej: przełęcz Pustelnie (czes.Pustevny) - 1010 m n.p.m., szczyt Radogost (czes. Radhošť )- 1129 m n.p.m., szczyt Wielki Jawornik (czes.Velký Javornik) - 918 m n.p.m., szczyt Kamenárka - 860 m n.p.m.
Kto jest chętny i ciekawy całej panoramy okolicy, a ma trochę samozaparcia i kondycję musi wdrapać się na szczyt wieży która ma 40 metrów wysokości i jest pozostałością dawnego zamku Sztramberk (czes.Štramberk).
Zamek został wybudowany w XIII wieku. Po czasach swojej świetności, w roku 1783 część nieużywanego już obiektu uległa zawaleniu za wyjątkiem kamiennej wieży.
W latach 1901 - 1903 do wieży dobudowano galerię i schody a samą wieżę przystosowano dla potrzeb turystyki i udostępniono jako punkt widokowy.
Uwagi praktyczne:
1. Aby wejść na punkt widokowy znajdujący się na wieży trzeba wykupić w kasie bilet wstęp - bilet normalny 40 CZK, zaś bilet ulgowy dla dzieci, studentów i seniorów - 20 CZK.
2. Godziny otwarcia: kwiecień od 1000 do 1700; maj - październik - codziennie od 900 do 1800; listopad, luty, marzec jedynie w soboty i niedziele od 1000 do 1600; grudzień, styczeń - rezerwacja telefoniczna (tel.731-134-125)
Na murze obok wieży Na murze umieszczona pamiątkowa tablica z brązu poświęconą pamięci dr.
Adolfa Hrstki (1864-1931, lekarza i burmistrza miasta, niestrudzonego
propagatora miasta. Autorem rzeźby jest Františka Juráně.
Po pokonaniu 180 stopni, trochę zasapani jesteśmy na galeryjce widokowej i pozostaje jedynie podziwiać panoramę 360o miasteczka i otaczających go pasm górskich - oto kilka zdjęć z wieży.
Chciałoby się pozostać na wieży trochę dłużej, ale ograniczony czas nie pozwala - więc jeszcze jedno zbliżenie na Łysą Górę (czes. Lysá hora) w Beskidzie Śląsko-Morawskim (1324 m n.p.m.). Jest to najwyższy szczyt tego pasma górskiego, a zarazem najwyższa góra Śląska Cieszyńskiego. W pobliżu szczytu można dostrzec 78-metrowy przekaźnik telewizyjny.
Od wieży na wzgórzu zamkowym schodzimy schodami ok. 200 metrów w kierunku rynku (czes.Námesti) - szlak prowadzi w północno-zachodni narożnik rynku.
Znajdujący się na zboczu rynek jest bardzo charakterystyczny z powodu swojej pochyłości w kierunku południowym. Wokół niego zachowały się budynki murowane w stylu późnobarokowym i klasycystycznym. Ścieżka szlakowa wyprowadza nas prosto na te budynki.
Wchodząc na rynek, po lewej stronie mijamy ładny budynek pod nr Náměsti 40 tzw. Panoptikum w którym codziennie od godz. 1000 można obejrzeć figurki historyczne ważnych osobistości miasteczka. Zaś naprzeciwko pod nr Náměsti 3 mieści się tzw. Aqua Terra gdzie obejrzeć można stałą ekspozycję akwariów i terrariów z okazami różnych ryb tropikalnych, węży i jaszczurek.
Tuż obok pod nr Náměsti 39 mieści się cukiernia w której można kupić lody, ciastka i słynne Sztramberskie uszy (czes. Štramberské) uši).
Jest to ciasto skręcone w kształcie ludzkiego ucha wykonane z mąki, cukru, miodu i kilku rodzajów aromatycznych przypraw według tradycyjnej receptury z przed prawie 800 lat.
W miasteczku można je kupić w każdym sklepiku, cukierni, piwiarni. Nazwy Uszy sztramberskie (czes. Štramberské) uši) używać mogą wyłącznie producenci z terenu miasta.
Cena jednej paczki, w zależności od rodzaju, smaku waha się od 25 do 35 CZK.
Nas jednak po trudach wejścia i zejścia z wieży najbardziej zainteresował budynek pod nr Náměsti 5 gdzie mieści się miejski browar (czes. Městský pivovar Štramberk).
Jest to browar lokalny z długą tradycją warzenia miejscowego piwa, między innymi drożdżowego Trubač 11o i Trubač 14o o specjalnym aromacie Sztramberskich uszu. Nie omieszkaliśmy ich pokosztować. Duże piwo w cenie 30 CZK. W związku , że był to ostatni dzień wycieczki większość zaopatrzyła się w tzw. trójpak zawierający trzy butelki piwa - jasne, ciemne i rzezane czyli kolorowe ( na dole ciemne, u góry jasne) - cena 109 CZK. Browar można również zwiedzać - ale nie było na to czasu.
We wschodniej pierzei rynku znajduje się barokowy kościół św. Jana Nepomucena z lat 1721 - 1723.
Opuszczamy kolorowy Rynek i schodzimy do głównej ulicy gdzie ma nas zabrać autokar. Starcza jeszcze kilka minut na obejrzenie unikalnej architektury w postaci domów zrębowych z XVIII i XIX wieku. Są rozrzucone w kilku dolnych uliczkach tworząc zabytkową zabudowę - poniżej kilka zdjęć.
Nie bez powodu miasteczko Sztamberk z uwagi na swój urok nazywane jest Betlejem Morawskim. Szkoda tylko, że będąc na zorganizowanej wycieczce objazdowej było mało czasu by wszędzie zajrzeć - jest tu co zwiedzać na cały dzień. Jest tu muzeum znanego malarza oraz
ilustratora Zdeńka Briana, muzeum w Rynku z ekspozycją historyczną i etnograficzną, jest jaskinia Szipka w zboczu Kotoucze w której odkryto szczęki dziecka neandertalczyka oraz dowody osadnictwa z okresu paleolitu. Można również wykonać spacer na okoliczne wzgórza i zobaczyć miasteczko z innej perspektywy - może innym razem.