Republika Czeska - miasteczko Kromierzyż na Morawach.

Zwiedzając Republikę Czeską czyli Czechy (czes. Česká republika, Česko) zawitaliśmy do jednej z trzech historycznych krain jakim są Morawy (czes. Morava) leżące we wschodniej części Republiki Czeskiej.

 

Ciekawostka - jak pisać i wymawiać nazwę odwiedzonego przez nas miasta Kroměříž. Jedni piszą Kromieryż, inni Kromierzyż. Wydaje się, że obie formy są dopuszczalne:

1. Kromieryż jest zgodny z zasadami zapisywania słowiańskich nazw własnych zawierających tzw.znaki łacińskie. Zasady te można znaleźć   w Wielkim słowniku ortograficznym z zasadami pisowni i interpunkcji, red.nauk E.Polański, PWN, strona 104-105.

2. Natomiast wg porady językowej Mileny Hebal-Jezierskiej z Uniwersytetu Warszawskiego nazwę miasta Kroměříž zapisujemy w języku polskim jako Kromierzyż, gdyż znaki diakrytyczne nad spółgłoskami s, r, c możemy pozostawić w postaci š, ř, č lub przepisać jako formy dwuliterowe: sz,rz, cz.  (patrz http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/;14139 )

W tej fotorelacji będę używał nazwy KROMIERZYŻ,

Po opuszczeniu autokaru kierujemy się malowniczymi uliczkami w kierunku Wielkiego Rynku (czes.Velké náměsti) na którym spotykamy się z miejscowym przewodnikiem i zaczynamy spacer po Kromierzyżu.

Zwiedzanie najważniejszych zabytków Kromierzyża ułatwiają oryginalne oznakowania ­wbudowane w miejski bruk.

 

Trasa UNESCO została oznaczona przy użyciu tabliczek z brązu z motywem miejskiego logo, umieszczonych w bruku w około dwudziestometrowych odstępach, tak aby z każdej z nich było dobrze widać następną.

Oto krótka historia Kromierzyża wg Wikipedii - "Pierwsze pisemne wzmianki o Kromierzyżu, jako o osadzie handlowej z mostem, mytem i karczmami pochodzą z XII wieku.

   

Na Rynku Wielkim (czes.Velké náměsti), przy fontannie wysłuchujemy historii miasta opowiadanej przez przewodniczkę oraz historii poszczególnych budowli stojących wokół placu. Poniżej załączam plan okolic Starego Miasta z zaznaczonymi obiektami które warto zobaczyć.

Zaręczam, że w tym niewielkim mieście  jest rzeczywiście dużo ciekawych miejsc do zobaczenia. Zaczynamy od Wielkiego Rynku - na planie oznaczony nr 1.

Wchodząc na Rynek Wielki w oczy rzuca się ogromna Kolumna morowa w kształcie słupa, wsparta na dużym cokole, ozdobionym licznymi figurami świętych.

    

Takie kolumny w odróżnieniu od innych tego typu kolumn były stawiane jako wotum dziękczynne przez ludność wierzącą, że została wybawiona od epidemii (zarazy,moru).

 

Na Rynku w Kromierzyżu stoi barokowa Kolumna Marii Panny (czes.Sloup Panny Marie) zbudowana w 1680 roku jako wyraz wdzięczności za zakończenie morowej epidemii. Jej cokół jest zdobiony rzeźbami św.Wacława, św.Floriana, św. Rocha i św.Maurycego - na mapce oznaczone nr 2.   Tuż obok ciekawa fontanna - na planie oznaczona nr 3.

 

 

Jednak najokazalszą budowlą na Rynku Wielkim w Kromierzyżu jest Ratusz (czes.Radnice) w którym obecnie mieści się Urząd Miasta - na planie oznaczony nr 4.

Wznosi się on w południowej części Wielkiego Rynku, w narożniku odchodzących od niego ulic Kovářską i Prusinovského.

 

 

 

Pierwsze wzmianki o ratuszu pochodzą z roku 1574, ale przypuszcza się że istniał już w roku 1550. Pierwotnie była to budowla jednopiętrowa która w późniejszych okresach była wielokrotnie przebudowywana.

 

Pomimo różnych adaptacji zachowała charakter późnorenesansowy. Od strony wejścia głównego posiada 40 metrową wieżę, zwieńczoną galeryjką i nakrytą płaską czworoboczną kopułą  z wysmukłą podwójną latarnią.

W połowie XIX wieku dobudowano drugie piętro budynku, dwuramienne schody i ozdobny balkon na froncie wieży. Od strony ul. Kovářskiej i od strony rynku istnieją arkadowe podcienia. Zegar na wieży pochodzi z początku XVII wieku.

 

 

 

Przepiękny widok Rynku Wielkiego uzupełniają zabytkowe kamieniczki ulokowane we wszystkich pierzejach - na zdjęciu górnym widok na pierzeję wschodnią, zaś na dolnym zdjęciu pierzeja południowa.

 

 

Każda z kamieniczek  otaczających rynek ma swoją bogatą historię czego przykładem może być narożny dom z podcieniami znajdujący się w zachodniej pierzei rynku pod nr 40 - na planie oznaczony nr 5, oraz sąsiadujący z nim dom pod nr 39 - na planie oznaczony nr 6. (oba na zdjęciu dolnym).

 

 

Narożny dom gubernatora (czes. Dům Hejtmansky zwany również Syrakorský) został stworzony przez połączenie dwóch renesansowych budynków w drugiej połowie XVII wieku. Bardzo interesujący jest w nim wewnętrzny dziedziniec. Dom służył jako rezydencja drobnych arystokratów oraz gubernatorów.

 

         

Obok domu gubernatora oglądamy bardzo interesujący (czes. Měšťanský dům regentský) z bardzo charakterystycznymi  graffitti.

    

 

Podobnie jak pokazany wcześniej narożny dom gubernatora również ten powstał z dwóch pierwotnie renesansowych domów.

W czasie renowacji budynku w 1950 roku odkryto oryginalne graffiti z XVI wieku które możemy dzisiaj oglądać.

 

W zachodniej pierzei znajduje się siedziba Muzeum Kroměřížská w domu nr 38 - na planie oznaczone nr 7.

 

Pierwotnie był to budynek renesansowy z łukami i portalem  zbudowany w roku 1609 przez kardynał Franciszka z Dietrichsteina. 

 

Mieściło się w nim w latach 1636- 1643 jezuickie seminarium, a następnie administracja Episkopatu.

 

Po ograbieniu domu przez Szwedów biskup Karel Lichtenstein pod koniec XVII wieku opuścił dom który od tamtego czasu w przybliżeniu pozostał w niezmienionej formie do dzisiejszych czasów.

 

Obecnie w budynku mieści się muzeum ze stałą ekspozycją zbiorów miasta Kromierzyża m. innymi wystawa  "Historia ukryta pod brukiem miasta" (czes. historie ukrytá pod dlažbou města). Bilet wstępu normalny -  60 CZK;  ulgowy - 40 CZK;  dzieci do lat 6 - bezpłatnie.

Opuszczamy Rynek Wielki i kierujemy się w kierunku Pałac Arcybiskupów. Przy wyjściu z rynku mijamy po prawej narożny budynek nr Rynek 41 - jest to jeszcze jeden mieszczański dom (czes.Měšťanský dům) o bardzo ładnej architekturze, z portalem wejściowym i podcieniami od strony rynku - na planie oznaczony nr 8.

Tuż po wyjściu z rynku ogromna bryła Pałacu Arcybiskupiego w Kromierzyżu (na planie oznaczony nr 9), inaczej zwanego Zamkiem w Kromierzyżu (czes. Arcibiskupský zámek Kroměříž) - dawniej najważniejsza siedziba biskupów oraz arcybiskupów Ołomunieckich na terenie Moraw, pełniąca funkcje reprezentacyjne. Obecnie znajduje się na terenie Republiki Czeskiej. W 1998 roku pałac został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

 

     

 

Zarówno Pałac jak i Ogrody Arcybiskupie od początku swego istnienia były w posiadaniu biskupów i arcybiskupów ołomunieckich, pełniąc głównie funkcję reprezentacyjną. 

 

Dla rozwoju miasta, pałacu i ogrodów niezwykle zasłużył się biskup Karol II von Lichtenstein-Kastelkorn. Zaczął od imponującej odbudowy miasta, zniszczonego w czasie wojny 30-letniej, w drugiej połowie XVII wieku.

Zaprosił do Kromierzyża wielu najwybitniejszych architektów i artystów z całej Europy, wśród których byli np.budowniczowie z dworu cesarskiego z Wiednia, włoscy mistrzowie Filiberto Lucchese i Giovanni Pietro Tencalla.

        

Pałac Arcybiskupi to rozległy, wczesnobarokowy kompleks bibliotek, archiwum muzycznego, galerii obrazów i prawie 40 komnat i sal, których historia w większości jest związana z ważnymi gośćmi i wydarzeniami.

 

Największą i jedną z najpiękniejszych sal rokokowych Republiki Czeskiej jest Sala Sejmowa. W okresie rewolucji 1848 roku właśnie tutaj przeniesiono z Wiednia obrady sejmu Monarchii Habsburgów, a Kromierzyż stał się aż do wiosny 1849 roku ośrodkiem wydarzeń europejskich.   

 

W parku znajduje się 48 rodzai drzew szpilkowych i 153 rodzai drzew liściastych. Najstarszymi okazami obcokrajowymi są prawdopodobnie grupy platanów. Liczne gatunki i odmiany roślin pochodzą z Europy południowej, z Ameryki północnej, z Azji wschodniej.

        

Idziemy ulicą Pilařova, obok budynku Gimnazjum Arcybiskupiego (czes.Arcibiskupske gymnazium) - na planie oznaczone nr 12.

    

Brama Młyńska pierwotnie stanowiła część średniowiecznych fortyfikacji. Z oryginalnych trzech bram do dzisiejszych czasów zachowała się jedynie ta jedna.

Obecny wygląd brama zyskała podczas rekonstrukcji w 2 połowie XIX wieku przeprowadzonej wg planów opracowanych przez  architekta Antonin Archeho. My kierujemy się do stojącego tuż za Gimnazjum kościoła św. Maurycego (czes.kostel sv. Mořice) - oznaczonego na planie nr 13.  Zdjęcie dolne zrobione z okna Pałacu, obrazujące ten obszar terenu wzięte z Wikipedii - autor: Jozef Rafa.

Gotycki kościół św. Maurycego został wybudowany przez biskupa Bruno Schauenburka prawdopodobnie wkrótce po 1262 roku. Po śmierci biskupa Bruno w 1281 roku, został on pochowany w tym kościele przed ołtarzem.

                      

W późniejszych latach kościół mocno ucierpiał na skutek kilkakrotnych pożarów i rabunków, zwłaszcza w okresie wojen husyckich. Odrestaurowano go w 1516 r. staraniem ówczesnego biskupa Stanisława Thurzo. Dalsze prace rekonstrukcyjne trwały za czasów biskupa Stanislava Pavlovský'ego i zakończyły się dopiero pod koniec XVI w. Obecny wygląd świątynia zawdzięcza przebudowie w stylu nowogotyckim po pożarze w 1836 roku. Kościół posiada trzy nawy, w północnej nawie znajduje się kaplica  Matki Boskiej. Poniżej przedstawiam kilka zdjęć z wnętrza kościoła św. Maurycego.

 

 

 

 

          

           

         

Pierwotnie w XVII wieku istniał w tym miejscu kościół romański z elementami gotyckimi. W 1737 roku zaczęto budować nowy kościół, prawdopodobnie zaprojektowany przez nadwornego architekta biskupów Ołomunickich - Josefa Ignácez Bolleshauss. Świątynia została konsekrowana w 1768 roku.

    

Freski wraz z obrazami na ołtarzach zostały wykonane przez najwybitniejszych artystów Moraw co czyni ten kościół jednym z najpiękniejszych kościołów Moraw.

 

Ołtarz główny i ołtarze boczne zostały wykonane w XVIII wieku przez rzeźbiarza ołomunieckiego Wolfganga Trägera. Monumentalny ołtarz główny w części środkowej zdobi doskonały obraz ważnego malarza austriackiego późnego baroku Michelangelo Unterberger przedstawiający św. Jana Chrzciciela podczas kazania w Judei.

        

Przy Rynku Masaryka, tuż obok kościoła św. Jana Chrzciciela znajduje się najważniejsza budowla renesansowa tzw. Akademia sądowa (czes.Justiční akademie) - oznaczona na planie nr 18.

 

Budynek został zbudowany w latach 1875-1877 wg planów architekta Gustawa Meretta. Jest ozdobiony rzeźbami przez rzeźbiarza Antoniego Tomase Becka a reprezentują one alegorię nauki, architektury, rzeźby i malarstwa.

 

W budynku początkowo mieściło się  niemieckie gimnazjum, a później kilka innych instytucji edukacyjnych.  Akademia sądowa zawitała tu dopiero w 1994 roku.

 

W latach 1994-1996 budynek został przebudowany na potrzeby Szkoły Sądownictwa; Inauguracja odbyła się 29 maja 1996.

 

     

 

Z Placu Masaryka kierujemy się na Plac Władysława Riegera (czes.Riegrovo náměstí) - na planie oznaczony nr 19. Plac ten zwany bywa również rynkiem dolnym, nowym rynkiem lub zielonym rynkiem.

 

Plac upamiętnia czeskiego polityka współzałożyciela Partii Narodowej (zwanej również Old Republic), będącej najstarszą partią polityczną w Czechach działającą od 1848 roku. W zachodniej części placu Riegera znajduje się kolumna morowa  Trójcy - na planie oznaczona nr 20.

Kolumna jest nieruchomym zabytkiem kultury Republiki Czeskiej a jej powstanie datuje się na rok 1725.

     

 

Autorem kolumny jest rzeźbiarz Jan Vaclav Sturmer który stworzył dzieło przyciągające wzrok przechodzących pieszych.

 

Na szczycie Kolumny o kształcie potrójnego słupa przedstawiona jest Trójca Święta, zaś w dolnej części ustawione są na postumentach postacie siedmiu świętych.

 

Jak widać na zdjęciach kolumna wyrasta z dachów samochodów gdyż na całym placu Władysława Riegera istnieje strefa płatnego parkowania.

 Wokół placu znajduje się łącznie siedemnaście budynków wpisanych na listę zabytków w Republice Czeskiej. Na jednym z nich umieszczono pamiątkową tablicę przypominającą, że w tym budynku mieszkał Władysław Rieger.    

 

 

 

 

We wschodniej części placu Władysława Riegera znajduje się barokowy rzymskokatolicki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - na planie oznaczony nr 21.

Kościół został zbudowany w 1247 roku. W roku 1643 wojska szwedzkie splądrowały miasto, a kościół został zniszczony. Pozostały jedynie fragmenty wieży i puste wypalone ściany. W roku 1724 rozpoczęto odbudowę kościoła którą ukończono w roku 1736 roku.

Od roku 1995 do 2008 kościół przechodził kilka remontów, między innymi został wyremontowany dach, naprawiona kopuła kościoła, remont bocznych ołtarzy, remont fasady kościoła, renowacja witraży, malowanie kościoła. Wnętrze kościóła można oglądać jedynie poprzez kraty - oto kilka zdjęć jakie udało mi się zrobić.

       

                   

 

 

Od strony wschodniej kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny znajduje się budynek plebanii (na planie oznaczony nr 22), który tak samo jak kościół całkowicie spłonął podczas ataku Szwedów w 1643 roku.

W swojej obecnej postaci budynek został odbudowany w roku 1738 i przeznaczony dla dla emerytowanych księży. Znajduje się w nim kaplica Jana Nepomucena, ozdobiona sztucznym marmurem i freskami. Na zdjęciu górnym widać mur z wnękami  (na planie oznaczony nr 23) za którym kiedyś zaczynała się dzielnica żydowska - są to jedyne pozostałości po tej dzielnicy.

W tym miejscu kończymy nasz krótki spacer po Kromierzyżu i wracamy  na Rynek Wielki. Jeszcze chwila czasu wolnego i jedziemy dalej.Chciałoby się dokładnie poznać miasto, zwiedzić muzea, odpocząć w ogrodzie kwiatowym lub parku Pałacowym ale jest to niemożliwe na objazdowej wycieczce grupowej. Aby to zrealizować trzeba przyjechać indywidualnie - dwu lub trzygodzinne zwiedzanie to jedynie przedsmak tego co można zobaczyć.