Ponidzie - krótki spacer ulicami Morawicy.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w 1880-1914r. tak pisze o Morawicy:

 

„Wieś i folwark , nad Czarną Nidą, pow. kielecki, gm. Morawica.

 

Leży w pięknem położeniu, w dolinie nadrzecznej, w odległości 12 wiorst od Kielc, przy drodze bitej z Kielc do Buska, Chmielnika i Pińczowa. W obrębie wsi są dwa mosty na Nidzie.

Posiada kaplicę murowaną, w stylu ostrołukowym, fundacyi Edwarda Oraczewskiego, sąd gm.okr.II,szkołę począt.ogólną, piękny pałac z cieplarniami i figarnią, dom zajezdny murowany piętrowy z restauracyą.

Z zakładów przemysłowych są: gorzelnia parowa o 100 korcach zacieru, dystylarnia z fabryką wódek słodkich, parowa cegielnia i piece wapienne”.

Ten trzy poziomowy obiekt  zlokalizowany jest w zabytkowym parku dworskim. Historia tego obszaru Morawicy jest bardzo ciekawa.

Obecnie przeznaczenie budynku się zmieniło - mieści się w nim hotel oraz dom weselny "Stary Młyn" z dwiema dużymi salami w których odbywają się m.innymi przyjęcia weselne i spotkania towarzyskie.

Na terenie Starego Młyna w murze sąsiadującym ze wzgórzem Kalwarii Świętokrzyskiej znajduje się pamiątkowa tablica o treści:"Pamięci rozstrzelanych w lipcu 1942 r.przez hitlerowców rodzinom żydowskim oraz pomagającym im Polakom". Została wmurowana z inicjatywy mieszkańców Morawicy i Fundacji Nossenbaumów w dniu 1 grudnia 1995 roku dla upamiętnienia rozstrzelenia ok. 100 najsłabszych więźniów z kolumny prowadzonej do obozu koncentracyjnego.

Obok budynku zabytkowego młyna, po przejściu pieszej kładki nad kanałem odprowadzającym wodę z jazu przy młynie można odpocząć na ławkach przy muszli koncertowej. Za muszlą jest zejście do Nidy z którego zaczynają się spływy kajakowe.

Idąc od drogi głównej nr 73 Kielce - Busko  ulicą Spacerową po lewej stronie mijamy budynek Starego Młyna i idziemy wzdłuż wzgórza na którym znajduje się tzw. Kalwaria Świętokrzyska.

Po przejściu ok. 420 metrów wzdłuż podstawy wzgórza znajduje się oznaczone wejście na teren Kalwarii Świętokrzyskiej. Wstęp bezpłatny.

Na teren Kalwarii można również wejść 60 metrów za pierwszym wejściem tj. głównymi schodami prowadzącymi do kościoła pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

 

    

Inicjatorem budowy Kalwarii Świętokrzyskiej na wzgórzu w Morawicy obrazującego mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa Pana był proboszcz parafii, ksiądz kanonik Stanisław Kornecki.

Stacje drogi krzyżowej zostały zaprojektowane przez Władysława Markiewicza z Kielc, Jerzego Machnio z Lublina. Wykonano  je z morawickiego wapienia podarowanego przez Kopalnię Wapienia Morawica.

Każda ze stacji drogi krzyżowej ufundowana została przez mieszkańców poszczególnych miejscowości wchodzących w skład parafii.W stacje wmurowano półpłaskorzeźby obrazujące Mękę Pańską oraz tablice granitowe z nazwą i tekstem biblijnym, zaś u góry umieszczono drobne kamyki będące fragmentem z fundamentu bazyliki Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Jedynie jedna stacja XV - Zmartwychwstanie Pana Jezusa, zamiast płaskorzeźby ma umieszczoną figurę Chrystusa mierzącą 2,4 m i ważącą 1,5 tony.

Kalwaria Świętokrzyska została umiejscowiona na wzgórzu z pozostałością zabytkowej kaplicy Oraczewskich i stanowi obecnie kompleks  godny odwiedzenia.

Ta neogotycka kaplica Niepokalanego Poczęcia Marii Panny została wzniesiona ok. roku 1840 na wzgórzu 251 m n.p.m. w okolicy dawnego zespołu dworskiego (dzisiejszy teren szpitala i parku).

 

Kaplicę ufundował Edward Oraczewski i hrabina Fryderyka Wielopolska a budowę prowadzono wg planów architekta Fryderyka Augusta Stulera. Miała ona jedną nawę na planie prostokąta o wymiarach 10,11 x 13,91 m i była wymurowana z kamienia wapiennego. 

 

    

Od strony fasady wybudowano cztery wieżyczki, dach był dwuspadowy blaszany. Wewnątrz kaplicy wmurowano w ściany cztery marmurowe epitafia rodziny Oraczewskich i Wielopolskich.

Kaplica pełniła funkcje sakralne do czasu II wojny światowej. Podczas bitwy 15 stycznia 1945 roku podczas ostrzału przez radziecką artylerię (w kaplicy znajdował się niemiecki punkt obserwacyjny) została poważnie uszkodzona. Mieszkańcy chcieli odremontować kaplicę, ale nie uzyskali na to zgody od uwczesnych władz. Po wojnie tereny wraz z kaplicą przeszły na Skarb Państwa a niezabezpieczony obiekt zaczął popadać w coraz większą ruinę. Dopiero w 1986 roku parafia zdołała zakupić teren wraz z kaplicą i dokonać najpilniejszych zabezpieczeń. 

Ze wzgórza, w pobliżu kaplicy otwiera się ładny widok w kierunku zabytkowego Starego Młyna który odwiedziliśmy wcześniej. Zaś z okolic wejścia na teren Kalwarii w stronę zalewu który zaraz odwiedzimy.

Idziemy dalej ulicą Spacerową i po przejściu ok. 250 metrów dochodzimy do mostu nad rzeką Morawka. Jest to krótka rzeka o długości 25 km płynąca przez Góry Świętokrzyskie, uchodząca do Czarnej Nidy w Morawicy.

Nie był bym sobą aby nie zrobić kilka zdjęć roślinności rosnących w wodzie i brzegach Morawki. Spotkać tu można moczarkę kanadyjską, strzałkę wodną i mech wodny.

Sam zalew w Morawicy ma powierzchnię 7,2 ha, o średniej głębokości 1,75 m. Jego przeznaczeniem jest ochrona terenów rolnych przed powodzią, a w okresach letnich pełni funkcje rekreacyjne. Jest plaża, molo, park linowy, można uprawiać sporty wodne.