0,44 km - spichlerz Pielaka. Obiekt na mapce oznaczony nr 4.

W pobliżu hotelu "Król Kazimierz", a dokładniej dwie działki dalej przy ul.Puławskiej 66 (od strony centrum) znajduje się spichlerz a raczej trwała jego ruina. Zdjęcie poniżej zrobiłem z działki hotelu "Król Kazimierz".

0,58 km - spichlerz "Pod Wianuszkami. Obiekt na mapce oznaczony nr 5.

Spichlerz "Pod Wianuszkami" znajduje się przy obecnej ulicy Puławskiej pod numerem 64. Został wybudowany w latach *0-tych XVII wieku. Usytuowany  w bezpośrednim sąsiedztwie zjazdu z ulicy Kazimierza Wielkiego na ul. Puławską.

 

                         

Na pierwszym planie widać Spichlerz "Pod Wianuszkami", w głębi  po lewej stronie ulicy widoczny następny spichlerz przy ul. Puławskiej 46 tzw. "Bliźniak" do którego niebawem dojdziemy. Natomiast po prawej stronie ulicy, w sadzie ukryty dawny spichlerz Nowakowskiego który oznaczyłem na planie jako nr 10 - więcej o nim za moment.

Teraz oglądamy pierwszy z nich tj. "Pod Wianuszkami. Nazwa oglądanego spichlerza prawdopodobnie wywodzi się od zdobień ścian w formie wianuszków.

 

 

 

 

 

 

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Budynek spichlerza miał trzy komory do magazynowania zboża, był kilka razy modernizowany w zależności od przeznaczenia. I tak w latach 1906-1929 mieściła się w nim garbarnia braci Maurycego i Chaima Feursteinów (czytaj Ferensztajnów), o czym świadczy pamiątkowa tablica na ścianie czołowej budynku.

 

W czasie wojny został zniszczony. Odbudowany w latach 1978-86 staraniem Muzeum Nadwiślańskiego wg projektu architekta H.Dąbrowskiego z przeznaczeniem na schronisko młodzieżowe które działa do dnia dzisiejszego. Schronisko młodzieżowe w spichlerzu "Pod Wianuszkami" oferuje w 21 pokojach 1,2,3,4,5,6 i 10 osobowych ogółem 64 miejsc noclegowych w cenie od 32 zł do 43 zł/osoba.

             

 

 

0,65 km - spichlerz Nowakowskiego . Obiekt na mapce oznaczony nr 10. 

Budynek ten znajduje się przy ul.Puławskiej 49 - jest prywatna posesja. W XVII wieku  w tym miejscu w dawnym porcie na Wyspie Spichrzów stał spichlerz o dwóch komorach. Dzisiaj tylko nieliczni wiedzą że obecny budynek był kiedyś spichlerzem, ja również miałem duże trudności jego odnalezienia gdyż nie jest pokazany w żadnym folderze turystycznym.

                                            

W pozostałe po spichlerzu mury w XIX i XX wieku wbudowano dwa pomieszczenia mieszkalne oraz jedno inwentarskie.O tym że był to spichlerz świadczą charakterystyczne dla spichlerzy masywne przypory murów.

                                            

Spichlerz "Bliźniak" znajduje się przy ulicy Puławskiej pod numerem 68  i jest zlokalizowany przy  wylocie wąwozu "Norowy Dół". Pochodzi z 1-szej połowy XVII wieku. 

0,9 km - spichlerz Feuersteina (Krzysztofa Przybyły). Obiekt na mapce oznaczony nr 7.

Pochodzi z końca XVI wieku a pierwszym właścicielem był  bogaty handlarz zbożem Krzysztof Przybyła. Został wybudowany pomiędzy śródmieściem a portem - obecnie pod adresem Puławska nr 50. Idąc od strony Puław jest pierwszym spichlerzem za wąwozem "Norowy Dół".

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Loggia pełniła również funkcję punktu obserwacyjnego na Wisłę i port oraz rolę  kantoru w okresie kiedy arkady zostały zamurowane. Stan obecny z odsłoniętymi  arkadami przywrócono podczas remontu przeprowadzonego w latach 1976 - 86 na zlecenie obecnego właściciela tj. Muzeum Nadwiślańskiego.

W spichlerzu znajduje się sześć sal ekspozycyjnych ze zbiorami przyrodniczymi z zakresu geologii, botaniki i zoologii. 

Uwagi praktyczne:

- wstęp do Muzeum Przyrodniczego 8 zł bilet normalny, 5 zł bilet ulgowy

- Muzeum czynne od 1 maja do 30 września w godzinach 9³⁰ - 16³⁰

                                         od 1 października do 30 kwietnia w godzinach 10⁰⁰ - 15⁰⁰

- w poniedziałki Muzeum nieczynne, w soboty wstęp wolny

 

Na sąsiedniej działce  pod numerem 54A należącej również do Muzeum Nadwiślańskiego ustawiono przeniesioną z Modliborzyc zabytkową chałupę .

                   

Chata pochodzi z XIX wieku i należała do wójta Modliborzyc. Obecnie spełnia rolę zaplecza dla Muzeum.W czasie naszego pobytu była zamknięta.

 

 

Ponieważ  w tej fotorelacji zamieściłem dużo zdjęć, pozostałe spichlerze i ciekawsze  obiekty na trasie ich szlaku pokażę w części drugiej.

 

Kazimierz Dolny nad Wisłą - spacer szlakiem spichlerzy (część II)

                                                                        wycieczka z dnia 19 kwietnia 2014r. 

 

          

            

W części pierwszej naszą przygodę ze spichlerzami Kazimierowskimi zakończyliśmy na Muzeum Przyrodniczym zajmującym spichlerz Ulanowskich ( Mikołaja Przybyły) przy ul. Puławskiej 54. Aby zobaczyć następne spichlerze lub ich ruiny czeka nas dalszy spacer - ok. 1,2 km. Poniżej mapka z zaznaczonymi obiektami do zwiedzenia.

 

 

 

Ulicą Puławską dochodzimy do stacji benzynowej "Orlenu" naprzeciwko której znajduje się "Pensjonat Kazimierski",a bezpośrednio przy nim ruina trwała następnego spichlerza.

 

1,3 km - spichlerz Lenkiewiczów przy ul.Tyszkiewicza 18. Obiekt na mapce oznaczony nr 11.

Spichlerz Lenkiewiczów był wybudowany przy trakcie prowadzącym do portu rzecznego, bokiem do Wisły. Posiadał dwie komory na zboże do których w XVIII wieku dobudowano jeszcze dwie następne.

 

 

 

W roku 1918 w zachodnią komorę  wbudowano dom mieszkalny który zachował się do dnia dzisiejszego. Doskonale widać to na moich zdjęciach.

 

 

 

Wbudowany w komorę dom mieszkalny najlepiej widać z parkingu "Pensjonatu Kazimierskiego", gdzie w całej okazałości prezentuje się północny szczyt dawnego spichlerza Lenkiewiczów zrekonstruowany przez Muzeum Nadwiślańskie w latach 1982 - 1984.

 

 

 

              

 

Cały układ murów spichlerza najlepiej widać wchodząc pod górkę w ul. Górna Puławska w okolicę kapliczki z Matką Boską Niepokalanego Poczęcia - znajduje się ona nad spichlerzem Lenkiewiczów - oznaczona na mapce nr 12.

 

            

Kapliczkę wybudowała na swojej dziełce w roku 1906 rodzina Grasińskich, która przed wojną w spichlerzu prowadziła "Pensjonat Nadwiślański" z wyżywieniem, dansingami. Dzisiaj obok dawnego spichlerza tradycję kontynuuje "Pensjonat Kazimierski".

 

             

 

Patrząc na ukwiecony północny szczyt spichlerza kierujemy się ulicą Tyszkiewicza w kierunku centrum Kazimierza Dolnego. 1,52 km - rozgałęzienie ulic Tyszkiewicza i Podzamcze. Skręcamy w lewo w ul.Tyszkiewicza.

 

           

                                                                         .... szczyt północny.                                                                                                                       ..... strona południowa.

1,53 km - dwór  ul.Tyszkiewicza 20.  Obiekt na mapce oznaczony nr 13.

W bezpośrednim sąsiedztwie zbiegu ulic Tyszkiewicza i Podzamcze  po lewej stronie (idąc w kierunku centrum Kazimierza) widać ciekawy drewniany obiekt - jest to dwór z II-giej połowy XVIII wieku przeniesiony z Gościeradowa.

 

             

 

 

 

1,57 km - zabytkowy dom Tarłowskich ul.Podzamcze 11.  Obiekt na mapce oznaczony nr 14.

Tuż za dworem z Gościeradowa, po drugiej stronie brukowanej ulicy Podzamcze, pod nr 11 stoi budynek Tarłowskich wybudowany w roku 1891.

 

 

Powyższą datę wybudowania podaję na podstawie posiadanych przewodników turystycznych. Na oryginalnym budynku pod zadaszeniem ganku widnieje data 1851r. Która data wybudowania jest prawdziwa - nie mnie rozsądzać. Jest pewne, że budynek jest b.stary i należał do jednych z najstarszych polskich  rodzin osiadłych w Kazimierzu Dolnym. Ród Tarnowskich ma wielowiekową historię i wywodzi się z Tarłowa - miejscowości oddalonej o ok. 60 km od Kazimierza Dolnego.

 

          

 

 

 

1,72 km - ulica Podzamcze doprowadza nas do ul.Nadwiślańskiej. W lewo dojście do Rynku Głównego. My skręcamy w prawo w kierunku Wisły.

 

1,97 km - promenada wzdłuż Wisły.

Jesteśmy w okolicy przystani statków turystycznych. Aby obejrzeć ostatnie dwa spichlerze, a właściwie jeden gdyż drugi to kompletna ruina, skręcamy w lewo.

Spacer promenadą tylko dla wytrwałych - to ok.1300 metrów w jedną stronę. Warto go wykonać - z jednej strony widoki na Wisłę a z drugiej na Kazimierz Dolny widziany z różnej perspektywy. Oto kilka migawek z tego odcinka.

 

              

 

 

           

 

 

              

 

 

            

 

 

              

3,18 km - spichlerz Kobiałki przy ul.Krakowskiej 61.   Obiekt na mapce oznaczony nr 15.

Został wybudowany w 1636 roku,  zdobiony szczyt   jest zwrócony w kierunku Wisły. Posiadał dwie komory usytuowane na dwóch piętrach. 

 

 

Jest to ostatni spichlerz w tak dobrym stabrym stanie który zachował się w okolicy ul.Krakowskiej tj. w rejonie dawnej przeprawy janowieckiej. Obecnie mieści się w nim Dom Turysty PTTK.

 

 

Nazwa spichlerza wywodzi się od właściciela Antoniego Kobiałko (ur.1825, zm.1863r.). Walcząc w powstaniu styczniowym w 1863 roku poległ w obronie Ojczyzny. W odwecie za udział w powstaniu spichlerz został skonfiskowany przez rządzącego w tamtym czasie cara.

 

 

Spichlerz po latach swej świetności tak jak i pozostałe spichlerze w Kazimierzu Dolnym popadł w ruinę i dopiero w latach 1949 - 1951 sostał przebudowany na działające do dzisiaj schronisko turystyczne PTTK. Poniżej zdjęcia archiwalne z serwisu Fotopolska.

  

              

 

Ostateczny kształt i funkcję schroniska osiągnął po remoncie w latach 1975 - 1976, a remont był konsekwencją pożaru w roku 1972.

Takiego szczęścia nie miał najmniejszy ze spichlerzy Kazimierowskich którego ruiny znajdują się ok. 100 metrów od spichlerza Kobiałki.

 

3,28 km - ruiny spichlerza przy ul.Krakowskiej.   Obiekt na mapce oznaczony nr 16.

ZMały spichlerz pochodził z pierwszej połowy XVII wieku. Miał dwie komory i dwie kondygnacje. Do roku 1976 w jego murach znajdowały się pomieszczenia mieszkalne które strawił pożar. Stan na rok 2014 jak na zdjęciach poniżej.  

 

 

 

 

          

 

 

 

 

    

 

        

Jak widać w niedługim czasie z tych murów nic nie zostanie i podzielą one los stojącego niegdyś obok spichlerza "Pod Bożą Męką". Uchodził on za jeden z najładniejszych w Kazimierzu Dolnym, a jego ruiny zostały ostatecznie wyburzone w połowie XX wieku. W internecie znalazłem jego rycinę którą pokazuję poniżej.

 

 

 

 

Cały spacer od pierwszego do ostatniego spichlerza to ok. 3,3 km plus powrót do miejsca zaparkowania samochodu. Ja zaparkowałem przy pierwszym, więc nie pozostało mi nic innego jak promenadą wzdłuż Wisły te kilometry podwoić.

 

Kazimierz Dolny nad Wisłą (cz.III - Wąwóz Korzeniowy Dół.

                                                                        wycieczka z dnia 27 maja 2014r. 

 

        

            

Będąc w Kazimierzu Dolnym większość turystów poprzestaje na zwiedzeniu rynku, wzgórza zamkowego i okolicznych uliczek odchodzących od rynku nie zdając sobie sprawy że wokół znajdują się liczne lessowe wąwozy.

 

W tej fotorelacji postaram się pokazać trasę pieszej wycieczki do jednego z najładniejszych wąwozów tj. do Wąwozu Korzeniowy Dół. Aby rozpocząć spacer należy dojechać z centrum Kazimierza Dolnego ulicą Nadrzeczną, Kwaskową Górę i Doły na bezpłatny parking znajdujący się w okolicy wymienionego wąwozu. Trasę dojazdu samochodem na parking oraz trasę spaceru pokazuję na planie poniżej.

 

 

Jadąc samochodem ul.Kwasowa Góra, po przejechaniu ok. 2 km od rynku po prawej stronie spotkamy tzw."Siedlisko Lubicz" z charakterystyczną starą chatą z przełomu XVII i XVIII wieku - jest to najstarsza chata na Lubelszczyźnie.

 

 

Siedlisko Lubicz oferuje noclegi w budynku starej mleczarni oraz w starej chacie. Niestety pobyt nie należy do najtańszych.

 

            

Po ok. 0,5 km do Siedliska Lubicz mijamy po lewej stronie wejście celu naszej głównej wycieczki tj. Wąwozu Korzeniowy Dół, a po następnych ok. 160 metrach skręcamy w prawo na bezpłatny parking.

            

 Z parkingu cofamy się ok. 160 metrów asfaltową ulicą, by po chwili dojść do jednego z najpiękniejszych wąwozów Kazimierza Dolnego. W sezonie na samym początku wąwozu czynna jest "Korzeniowa Klubojadalnia" serwująca oryginalne potrawy i trunki. W maju jeszcze nieczynna.

             

Ze stojącej obok tablicy informacyjnej dowiadujemy się, że Wąwóz Korzeniowy (Korzeniowy Dół) należy do najczęściej odwiedzanych i najciekawszych wąwozów Kazimierza Dolnego. Sam wąwóz ma długość około 700 metrów i charakteryzuje się pionowymi ścianami pozbawionymi roślinności - prowadzi przez niego droga.

 

 

 

        

Ten piękny wąwóz tak jak i wszystkie pozostałe na terenie gminy Kazimierz Dolny powstał w wyniku erozji wodnej skał lessowych które utworzyły się ze zwietrzałych materiałów wywiewanych przez wiatr spod czoła lądolodu w czasie ostatniego zlodowacenia. Warstwa tej pylistej skały o kolorze żółtym ma grubość 20-30 metrów.

 

W dużej mierze do powstania tych wąwozów przyczyniła się działalność człowieka który prowadząc drogi po stromych zboczach, doprowadził do zwiększenia spływu wód opadowych i roztopowych, które rozcinały i wymywały skały lessowe.

 

 

Jak sama nazwa wskazuje, główną atrakcją Wąwozu Korzeniowego są osłonięte w wyniku erozji wodnej korzenie starych drzew i krzewów - doskonałe miejsce dla fotografów, artystów malarzy oraz filmowców.

 

 

 

            

 

 

 

 

 

              

 

 

 

Przyjemnie jest wędrować w słoneczny dzień tym zacienionym wąwozem i podziwiać cuda natury stworzone przez plątaninę korzeni, a nad głową mieć zadaszenie z liści chroniących przed spiekotą.

             

A korzenie tworzą rożne kształty i formy zmuszające naszą wyobraźnię do szukania podobieństw  w postaci  zwierząt,  węży, smoków, maszkar z baśni. Każdy może wyobrażać sobie co innego. Oto kilka przykładów.

 

            

 

 

 

 

 

       

 

   

 

 

 

 

 

 

Tu na dnie wąwozu odczuwa się specyficzny mikroklimat szczególnie odczuwalny w tak słoneczny dzień jaki trafiłem w czasie mojego majowego spaceru. Odczułem to dopiero po wyjściu z zacienionego i wilgotnego wąwozu tj. po ok. 0,5 km, kiedy to wychodzi się na otwartą przestrzeń.

 

 

 

 

 

 

 

Osoby które chcą jedynie obejrzeć ten osobliwy pomnik przyrody jakim jest niewątpliwie Wąwóz Korzeniowy Dół mogą zawracać w stronę parkingu i podziwiać jeszcze raz to dziwo natury.

             

 

 

 

Natomiast turyści lubiący dłuższe spacery piesze mogą kontynuować dalszą wędrówkę. Po przejściu kilkuset metrów dochodzi się do asfaltowej drogi - rozwidlenia szlaków.

           

 

 

Jest to rozdroże w Górach Drugich. Skręcając w lewo ulicą Góry a następnie Zamkową dojdziemy do Gór Pierwszych a następnie do Rynku w Kazimierzu Dolnym - spacer około 2,8 km.  Mapka poniżej i wspomnienie z wycieczki rodzinnej z roku 2011.

 

 

        

 

       

 

        

Skręcając natomiast w prawo na dwa sposoby możemy powrócić do parkingu przy wlocie do Wąwozu Korzeniowy Dół.  Trasa krótsza - 1,2 km, natomiast dłuższa 3,72 km.  Mapka poniżej.

 

Ja wracałem trasą dłuższą, a więc cały spacer łącznie to około 4,4 km. A trasę od wylotu wąwozu Korzeniowego do parkingu nazwałem trasą figurek i krzyży - na dowód załączam zdjęcia.

 

 

 

            

 

 

             

 

 

 

 

              

   

 

 

 

Spacer bardzo udany a szczególnie przez Wąwóz Korzeniowy Dół. Pod koniec maja w samym wąwozie spotkałem jednego rowerzystę, a na reszcie trasy jeszcze dwóch turystów. W sezonie letnim tak nie będzie.

 

Kazimierz Dolny nad Wisłą (część IV) - spacer śladami kultury żydowskiej.

                                                                        wycieczka z dnia 12 kwietnia 2014r. 

 

          

    

Dzieje miejscowości Kazimierz Dolny nad Wisłą są nierozłącznie związane z ludnością żydowską. Już w dokumentach z XI wieku kiedy osada o nazwie "Wietrzna Góra" należała do zakonników benedyktynów z Lublina mieszkali tu Żydzi  i istniała pierwsza drewniana synagoga.

 

Nazwa "Kazimierz" została nadana przez Norbertanki kiedy to Kazimierz Sprawiedliwy w 1181 roku przekazał im osadę - po raz pierwszy w kronikach nazwa "Kazimierz" od imienia darczyńcy pojawiła się w 1249 roku. Przymiotnik "Dolny" dodano w późniejszym okresie dla odróżnienia od Kazimierza założonego w okolicy Krakowa.

 

Nasz spacer rozpoczynamy z centralnego miejsca Kazimierza tj. rynku, a trasę pokazuję na planie miejscowości poniżej. Do przejścia w obie strony jest około  trzech  kilometrów, w tym około 700 metrów lekko pod górę co widać na załączonym profilu trasy.

 

 

 

Z rynku przechodnią sienią pomiędzy kawiarniami "Galeria" i "U Radka" przedostajemy się do budynku synagogi żydowskiej z II połowy XVIII wieku.

 

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W XIV wieku wieś kupił krół Polski Kazimierz Wielki, wtedy to rozpoczął się rozkwit Kazimierza, przybywało ludności, rozwijał się handel zbożem i drewnem które to produkty były transportowane Wisłą do Gdańska.

 

Dużą rolę w rozwoju Kazimierza odgrywali żydzi. To właśnie za panowania króla Kazimierza istniała już w miasteczku zwanym w języku jidysz "Kuzmir" zorganizowana gmina żydowska.

 

Największy rozwój miasteczka nastąpił w XVI i XVII wieku i wtedy w miejsce drewnianej bożnicy wystawiono nową murowaną synagogę. (ok. 1677 r.)

 

Od roku 2001 zabytkowa synagoga w Kazimierzu Dolnym jest własnością Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, a w odremontowanej sali modlitewnej organizowane są wystawy, warsztaty oraz pokazy filmowe.

 

 

W czasie naszego spaceru można było obejrzeć wystawę fotografii Banedykta Jerzego Dorysa pt. "Żydowski Kazimierz" z której to wystawy pokazuję kilka zdjęć.

      

      .... moje zdjęcie zrobione w dniu 12.04.2014r.                                                      .... zdjęcie z wystawy autorstwa Jerzego Dorysa z 1930-31 roku.

 

 

 

 

Na tylnej ścianie synagogi znajduje się tablica pamiątkowa ku czci trzech tysięcy obywateli polskich narodowości żydowskiej z Kazimierza Dolnego zamordowanych przez okupanta hitlerowskiego w czasie drugiej wojny światowej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uwagi praktyczne:

• bilet wstępu do synagogi na wystawę  - 5 zł
• w budynku synagogi znajduje się księgarnia, sklepik z drobiazgami, pocztówkami, obrazami, oraz  płytami z muzyką chasydzką. Można również kupić kosmetyki.
• można zakupić alkohole koszerne
• znajduje się też kawiarenka "U Esterki" z kawą, herbatą oraz ciastem koszernym
• oferowane są również noclegi w komfortowych wygodnych pokojach
• kontakt w sprawie rezerwacji w godz. 10-18           tel. (081) 881-08-94

                                                                                                           kom. 692-578-677692-578-677

 

 

 

 

 

We wnętrzu synagogi w głównej sali modlitewnej oglądamy przedewojenny żydowski Kazimierz na fotografiach wykonanych w latach 1930-31 przez słynnego fotografika Jerzego Benedykta Dorysa.

 

 

 

 

 

           

Benedykt Jerzy Dorys żył w latach 1901 - 1990, swoje  atelier fotograficzne otworzył w 1929 roku w Warszawie przy Alejach Jerozolimskich, a jednym ze słynniejszych reportaży były zdjęcia z żydowskiego Kazimierza. Oto kilka z nich.

 

           

 

           

Z synagogi idziemy na mały rynek gdzie za króla Kazimierza koncentrowała się kiedyś drewniana zabudowa zamieszkała głównie przez Żydów. Niestety po zajęciu Kazimierza Dolnego przez niemców w 1939 roku,  synagoga została zamieniona na stajnię, a wiosną 1939 roku utworzono w obrębie małego rynku getto. W roku 1942 żydzi zostali wywiezieni do obozów zagłady - przetrwało jedynie kilka osób.

Z tej drewnianej zabudowy do dnia dzisiejszego zachował się jedynie drewniany budynek tzw. jatek koszernych. Pozostałe budynki zostały przez niemców rozebrane i spalone, a w ich miejscu hitlerowcy urządzili zielony skwer.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Budynek jatek koszernych został wybudowany pod koniec XVIII wieku, po zniszczeniach wojennych został odrestaurowany.

 

 

Dawniej można było tu kupić mięso ze zwierząt zabijanych zgodnie z żydowskimi tradycjami religijnymi.

 

Opłaty z rzeźni rytualnej dawały największe dochody Gminie Żydowskiej. Gmina zatrudniała tzw. rzezaka lub pobierała opłaty od rzezaków działających na własną rękę ale pod kontrolą rabina.

 

Obecnie w budynku dawnych jatek koszernych mieszczą się  sklepiki i galerie, a cały mały rynek pełni jak za dawnych czasów rolę targowiska.

 

 

 

 

 

 

           

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Z małego rynku wracamy w kierunku synagogi i schodkami wychodzimy na ulicę Lubelską którą kiedyś przebiegał szlak handlowy z Lublina i Wąwolnicy do przeprawy na Wiśle.

 

Oglądając się w kierunku rynku widzimy jeden z najstarszych budynków w Kazimierzu pochodzący z XV wieku. Przypuszcza się że znajdował się tutaj ratusz który później został przeniesiony do Kamienicy "Pod Świętym Mikołajem".

 

Ulicą Lubelską oddalamy się od rynku głównego. Po drodze mijamy kilka ciekawych obiektów, oraz liczne galerie malarskie - gdyż Kazimierz Dolny to przecież miasteczko artystów.

 

 

 

 

 

Po lewej stronie odgałęzienie w ul. Krzywe Koło, nazwę nadał po wojnie Karol Siciński, który w latach 1954-58 zaprojektował i wybudował na tej uliczce swój dom. Uliczka z drugiej strony ma wylot przy zabytkowej dzwonnicy stojącej przy ul. Zamkowej. Patrząc przed siebie widać trzy obiekty godne uwagi.

 

Po lewej stronie za budyneczkiem galerii widać piętrowy budynek tzw."Kamienica Wysoka". Została wybudowana w XVII wieku i odremontowana pod koniec XX wieku przez malarza Franciszka Kmitę.

 

 

 

 

 

 

 

 

Zaś po prawej stronie nad asfaltem wystaje szczyt budynku obecnego Domu Kultury. W tym miejscu w XVI wieku stał drewniany budynek szpitalny-przytułek pw. Świętego Ducha. Budynek szpitalny murowany został wybudowany w 1626 roku i jak widać na zdjęciach posiada ładny zdobiony szczyt. Budynek jest mało widoczny gdyż w czasie remontu ulicy jej poziom został znacznie podwyższony.

 

 

 

 

                                            

W bezpośrednim sąsiedztwie dawnego przytułku stoi ogromny murowany kościół wzorowany jest zarówno w bryle i kształcie oraz dekoracjach na budowli kościelnej zwanej farą - posiada jak widać na zdjęciu jedną prostokątną nawę oraz prezbiterium węższe od nawy od zewnątrz półkoliste. Kościół wybudowany w latach 1649-71. Poniżej zdjęcie zrobione od strony ulicy Nadrzecznej. 

 

 

Mijamy kościół św. Anny i po prawej stronie ul. Lubelskiej widzimy jedną z kilku znajdujących się na terenie Kazimierza starych studni tzw. wodopoju - dzisiaj zabytek.

 

 

Dochodzimy do ulicy Szkolnej. Tuż przed nią po lewej stronie ul. Lubelskiej znajdował się założony przed rokiem 1568 pierwszy cmentarz żydowski. W czasie II wojny światowej został całkowicie zdewastowany przez hitlerowców, macewy zostały wywiezione, drzewa wykarczowane a całe zbocze Sitarza splantowane do poziomu ul. Lubelskiej.

 

Na terenie hitlerowcy wybudowali kasyno wojskowe i baraki. Już po wojnie (1954r.) rozbudowano istniejącą w pobliżu szkołę, skarpy wzmocniono murem oporowym, a fragmenty znalezionych macew wmurowano w ten mur. Obecnie jest tu boisko sportowe.

 

 

 

             

 

 

             

 

 

 

 

 

 

 

 

Na rogu ulicy Lubelskiej i Szkolnej stoi kolumnowa kapliczka z roku 1588 z rzeżbą Chrystusa Frasobliwego. Jest to kopia - oryginał znajduje się w Muzeum Nadwiślańskim.

 

 

My wędrujemy lekko w dół  ul. Lubelską, by po dojściu do przecinającej ją ul. Nadrzecznej idziemy dalej prosto ale już ulicą Czerniawy.

 

 

Niestety od skrzyżowania zaczyna się małe podejscie pod górkę. Ulicą Czerniawy dojdziemy po ok. 700 metrach do miejsca gdzie znajdował się drugi cmentarz żydowski tzw. Kierkut nowy.

 

 

 

 

 

 

Określenie cmentarza żydowskiego może przybierać kilka określeń i tak:

• w Polsce najczęściej spotyka się nazwę z niemieckiego "kierkut", "kirkut", "kierkow"

• w języku hebrajskim - "bet chaim" czyli dom życia , "bet olam" czyli dom życia wiecznego  lub " bet kwarot" czyli dom grobów

• w języku jidysz - "hajlike ort" czyli święte miejsce lub "gute ort"  czyli dobre miejsce
  

 

 

Zbliżamy się do miejsca gdzie przy ulicy Czerniawy, na stoku wzgórza w roku 1851 powstał nowy cmentarz żydowski.

 

 

 

 

 

 

 

 

Napis na pamiątkowej tablicy informuje "Kierkut zdewastowany przez Niemców w latach 1939 - 1944.  Monument wzniesiony w roku 1984 poświęca się pamięci pomordowanych Żydów2 obywateli miasta Kazimierza Dolnego".

 

 

Historia tego cmentarza  jest długa a zarazem tragiczna.

 

Grunty pod cmentarz leżące przy drodze do Opola Lubelskiego w odległości ok. 1 km od rynku darował w 1851 roku Motek Hercberg.

 

Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali również i ten cmentarz  wykorzystując macewy z nagrobków do utwardzania ulic i placów między innymi na dziedzińcu klasztoru Franciszkanów gdzie miało swoją siedzibę gestapo.

 

Na terenie tego cmentarza dokonywali egzekucji żydów,  również Polaków.

 

Po wojnie cmentarz otoczono kamiennym murem, który nie konserwowany uległ zniszczeniu i ostatecznie został rozebrany w 1971 roku, a na cmentarzu pozostało jedynie kilka nagrobków oraz porozbijane fragmenty macew.

 

 

 

       

 

Dopiero po roku 1975, głównie z inicjatywy Żydowskiego Instytutu Historycznego, a następnie Obywatelskiego Komitetu Ochrony Cmentarzy i Zabytków Kultury Żydowskiej, przy dużym zaangażowaniu władz Kazimierza Dolnego zorganizowano wyszukania miejsc na terenie Kazimierza Dolnego z których odzyskano macewy użyte do brukowania ulic i placów.

 

Prace te trwały do 1985 roku kiedy to w tym miejscu cmentarza powstał pomnik monument w formie lapidarium wg projektu Tadeusza Augustynka.

 

 

Lapidarium nawiązuje do Jerozolimskiej Ściany Płaczu.

 

 

Tu również jest w formie ściany wyłożonej fragmentami odzyskanych fragmentów macew.

 

Pęknięcie po środku symbolizuje tragiczny los Żydów a również nawiązuje do tradycji pogrzebowych które obowiązywały na cmentarzach żydowskich tj. podziału grobów na osobne kwatery dla mężczyzn i kobiet. Tak więc na ścianie po lewej stronie są umieszczone fragmenty macew z nagrobków kobiet, zaś po prawej fragmenty macew z nagrobków mężczyzn.

 

             

Część odzyskanych macew ustawiono przed "Ścianą Płaczu" -  uzupełniając całość założenia projektowego monumentu.

 

 

 

 

 

Za "Ścianą Płaczu", na stoku pośród bukowego lasu znajduje się kilkanaście nagrobków z całymi macewami - jest to teren dawnego cmentarza żydowskiego. Trzeba przyznać, że ich widok w scenerii dużych drzew sprawia niesamowite wrażenie. W bezwietrznej pogodzie panuje w tym miejscu cisza i błoki spokój zmuszający do refleksji i zadumy nad przemijaniem.

 

            

 

W tych kamiennych macewach z bogatymi zdobieniami zawiera się historia i obyczaje narodu żydowskiego. Często na macewach znajdują się stosy kamyków które upamiętniają biblijną  4--letnią wędrówkę z Egiptu do Ziemi Obiecanej.

 

 Podczas tej wędrówki umarłych żydów chowano na pustyni usypując nad grobem stos kamieni chroniących ciała przed dzikimi zwierzętami.

 

Równocześnie stos kamieni oznaczał miejsce pochówku.

 

Na cmentarzach żydowskich oznaczano miejsce pochówku macewą - stellą, najczęściej w formie stojącej płyty.

 

Postawienie nagrobka w pierwszą rocznicę śmierci było obowiązkiem rodziny a wielkość i forma zależała od zamożności rodziny. Biedni w formie deski z napisem, bogaci w formie kamiennej płyty.

 

Jedynie rabin lub cadyk mógł mieć nagrobek w formie małego budyneczku wznoszonego nad grobem.

 

  

 

Macewy wytwarzano przeważnie z materiałów dostępnych na danym obszarze z piaskowca, granitu, wapienia, głazów narzutowych a na śląsku z żeliwa.

 

Same macewy przybierały różne kształty, przeważnie były prostokątne z zaokrągloną górą oraz posiadały bogatą ornamentykę zawierającą płaskorzeźby o określonej symbolice.

 

Ta symbolika określała cechy zmarłego które miał za życia. Poniżej kilka przykładów symboliki:

 

Dzban i misa - przedstawione często w postaci dłoni nalewającej wodę z dzbana do misy wskazuje że grób należy do przedstawiciela średniej warstwy społeczeństwa żydowskiego który pełnił funkcję posługiwacza w świątyni - lewity

 

Przykładem jest pięknie zdobiona macewa po lewej stronie ukazująca dłoń lewity z dzbanem nad misą obmywającego dłoń kapłana - kohera. 

 

 

Natomiast charakterystycznie ułożone dwie dłonie, z czterema palcami dzielącymi się na dwa zestawy po dwa palce  to symbol kapłańskiego błogosławieństwa.

 

Na macewie oznacza to, że stoimy przed grobem kapłana (kohena), który był przedstawicielem najwyższej warstwy społeczności żydowskiej

 

 

 

Piękne macewy właśnie tych dwóch przedstawicieli tj. lewity i kohena spotkaliśmy na cmentarzu żydowskim w Wąchocku który odwiedziliśmy w czasie jednej z wycieczek rowerowych w 2013 roku. Zainteresowanych odsyłam do relacji:  >Wąchock cz. 3 - cmentarz żydowski 

 

     

        

         

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na tych dwóch macewach z Wąchocka - po lewej stronie grób lewity (posługiwacza), zaś po prawej grób kohena (kapłana).

 

 

Cmentarz żydowski odwiedzony przez nas w październiku, ulokowany pomiędzy istniejącymi mieszkalnymi domami, z rudą pożółkną trawą i pochylonymi macewami z ledwo widocznymi napisami robił duże wrażenie.  A obraz  uzupełniała miejscowa młodzież popijająca piwko.

 

 

            

Wracamy na cmentarz w Kazimierzu Dolnym - innym symbolem często spotykanym na macewach jest korona podtrzymywana przez dwa lwy, jelenie lub gryfy. A ponieważ korona jest znakiem Tory (Pięcioksiąg) świadczy to że nagrobek należy do Żyda oczytanego w księgach judaizmu.

            

Na nagrobkach tych Żydów a szczególnie przywódców społeczności chasytów tzw.Cadyków, odwiedzający żydzi pozostawiają karteczki (kwitełech) z modlitwami do Boga z przeświadczeniem że modlitwy będą prędzej wysłuchane z uwagi na dużą duchowość miejsca gdzie spoczywa Cadyk.

 

Umieszczenie na macewie dłoni wrzucającej monetę do skarbonki symbolizuje osobę uchodzącą za życia z czynienia wiele dobroczynności.

 

            

Zaś najczęstszym symbolem wskazującym że w grobie pochowana jest kobieta jest płaskorzeźba świecznika gdyż w żydowskiej rodzinie to kobieta przeważnie zapalała świece w dniu szabasu.  

 

 

 

Na macewach, w postaci płaskorzeźb znajduje się wiele innych symboli w postaci przedmiotów, roślin czy zwierząt. Często spotykane są:

• księgi lub całe zbiory ksiąg  - symbolizują  osoby znające dobrze Torę, lub osobę "sofera" (przepisywacza Tory)
• zwoje Tory - symbolizują osobę rabina lub innego przywódcy religijnego
• tablica przykazań - symbolizuje osobę rabina lub nauczyciela
• podwójne krzesło lub ręka trzymająca lancet - symbolizuje osobę zajmującą się obrzezaniem
• złamane drzewo, świeca - symbolizuje przedwczesną śmierć
• gęsie pióro i księga - to symbol "sofera" czyli przepisywacza Tory
• wąż Eskulapa - to symbol lekarza

              

 

Więcej o symbolice na macewach i zwyczajach żydowskich można się dowiedzieć z książki Dariusza Rozmusa "De Judeorum arte sepulcrali" - Motywy artystyczne w żydowskiej sztuce sepulkralnej w której autor opisuje znaczenie na nagrobkach żydowskich (macewach) - a znaczeń jest  bardzo dużo.

 

 

Kończymy spacer i wracamy do rynku kazimierskiego tą samą trasą co przyszliśmy - tym razem jest z górki.

 

 

 

Wycieczka do Kazimierza Dolnego (część V)

W relacji   postaram się pokazać zdjęcia z naszych wyjazdów do Kazimierza Dolnego nazywanego   "Perłą nad Wisłą" lub miastem artystów.

 

Miasteczko to położone jest na prawym brzegu Wisły w woj. lubelskim w przepięknej okolicy słynącej ze wspaniałych krajobrazów i dużej ilości zabytków.

 

Sam Kazimierz Dolny słynie ze swej urody, ale ma jedną wadę - ogromny natłok turystów w sezonie. Aby zwiedzanie i podziwianie tych okolic sprawiało przyjemność radzę wybrać się wczesną wiosną lub późną jesienią.

 

My widząc wczesne zwiastuny wiosny w naszym ogrodzie, oraz ładną pogodę w dniu 23 marca ruszyliśmy całą rodzinką do Kazimierza.

 

 

Kazimierz położony jest na prawym brzegu Wisły w woj. lubelskim. Z Radomia jedziemy przez Zwoleń, Puławy i po ok. 74 km osiągamy cel naszej wycieczki. Przed samym Kazimierzem zostawiamy samochód na dużym parkingu, dalej piechotką (10 min. do Rynku).

 

Początki osady datują się na XIw, gdzie na wzgórzu istniała osada zakonu benedyktynów zwana Wietrzną Górą. Kazimierz Sprawiedliwy przekazał osadę zakonowi Norbertanek, które zmieniły nazwę od imienia darczyńcy na Kazimierz. W póżniejszych latach dodano do nazwy Dolny.

 

Prawie wszyscy turyści odwiedzający tę miejscowość rozpoczynają zwiedzanie od rynku, my też nie jesteśmy wyjątkiem. Po środku stoi zabytkowa drewniana studnia.

 

 

Kto się dokładnie rozejrzy w niedalekiej odległości od tej centralnej zobaczy następną - też zabytkową.

 

 

Sam Rynek zabudowany jest na planie trapezu,  zachowało się kilka renesansowych kamienic jak te na zdjęciu poniżej tzw. Kamienice Przybyłów, noszące nazwę "Pod Świętym Mikołajem" oraz "Pod Świętym Krzysztofem" - z racji wybudowania ich ok. 1615r przez braci Mikołaja i Krzysztofa Przybyłów.

 

 

 

 

 

Rynek z jednej strony zamyka potężna bryła kościoła farnego zbudowanego w latach 1586-1589.

 

 

Na zdjęciu po prawej stronie widać czworokątny piętrowy budynek dawnej Dzwonnicy w którym obecnie mieści się Muzeum Złotnictwa. Widać również Górę Krzyżową która góruje nad rynkiem. Inne kamieniczki wokół rynku prezentują się również okazale i urokliwie.

 

 

 

 

W Kazimierzu Dolnym takich zabytkowych kamienic jest b. dużo np. na ul. Senatorskiej zobaczyć można tzw. Kamienicę Białą, oraz Kamienicę Celejowską.

 

 

 

 

a cała uliczka Senatorska jest też godna zobaczenia

 

 

Po około godzinnym spacerze w okolicy rynku przyszła pora na krótki odpoczynek przed wejściem na Górę Trzech Krzyży, Zamek i Basztę.

 

          

Koniec odpoczynku, jedzenia  - ruszamy pod górkę. Co prawda ta górka to nie podejścia w Tatrach, po 10 minutach ostrego podchodzenia tchu brakuje ale jesteśmy na Górze Trzech Krzyży. Zostały postawione w 1708r. podczas trwania epidemii cholery.

 

 

 

 

 

Warto tu podejść, gdyż z tego miejsca są ładne widoki na rynek w Kazimierzu i okoliczne tereny. Oto kilka zdjęć z tego miejsca.

 

 

 

 

 

 

 

 

Z Góry Trzech Krzyży ścieżką (już bez podchodzenia do góry) przedostajemy się do Zamku wybudowanego przez Kazimierza Wielkiego. Zamek w większości był wybudowany z miejscowego kamienia wapiennego i częściowo z cegły.

 

 

Po II wojnie światowej zachowały się fragmenty murów zamkowych, które zabezpieczono w formie trwałej ruiny.

Od strony północno-wschodniej zamek posiada basztę - oczywiście  "zdobytą" przez moich wnuków przy pomocy mojego fotomontażu.

 

                                                  

Po zdobyciu zamkowej baszty ruszamy lekko pod górkę (ok. 20m różnicy wzniesień) do okrągłej Baszty. Po drodze mijamy kamień upamiętniający 800 lat Wietrznej Góry Kazimierza Dolnego. Tym razem kamień został naprawdę zdobyty przez wnuków.

 

 

 

 

 

Po przejściu ścieżką ok. 200m na tym samym wzgórzu co zamek znajduje się Baszta z XIIIw - kiedyś miała charakter obronny.  Dzisiaj służy jako taras widokowy z którego rozpościera się widok na całą okolicę.

Do znajdującego się ok. 6m nad ziemią wejścia na basztę prowadzą drewniane schody - raj do wygłupów dla moich dwóch wnuków.

 

 

Po schodach to każdy potrafi wejść, ale czy się uda wejść po murze?  Trochę za wysoko - nie da rady!

 

 

 

 

Jednak po schodach jest bezpieczniej i szybciej.  A przy ładnej pogodzie wspaniałe panoramy przełomu Wisły na tle Kazimierza Dolnego.

 

 

 

 

Schodzimy na dół by dalej kontynuować spacer po Kazimierzu. Na każdym kroku wspaniałe zakątki i widoki.

 

 

 

 

 

 

 

 

Przy ul. Senatorskiej 21  (idąc w kier. Wisły) jest budynek wybudowany w 1921r wg projektu słynnego architekta Jana Koszczyc-Witkiewicza. Budynek spełniał kiedyś rolę łażni i pralni.

 

 

Obecnie budynek został odremontowany i pełni funkcje restauracji oraz pensjonatu.

 

 

 

 

Kazimierz Dolny to nie tylko urocze miasteczko, wokół niego poprowadzonych jest kilkanaście tras pieszych i rowerowych. Teren jest pofałdowany, poprzecinany wąwozami co czyni wycieczki jeszcze bardziej atrakcyjne.

 

Poniżej kilka zdjęć z naszej wycieczki rowerowej, teren wybitny dla rowerów górskich - a większe pagórki sprawiają niektórym trochę kłopotów.

 

My pojechaliśmy promenadą wzdłuż Wisły, następnie lasem wzdłuż Wisły w kierunku miejscowości Mięćmierz.

 

 

W nagrodę za pot wylany pod górki towarzyszyły nam widoki takie jak ten na zamek w Janowcu znajdujący się po drugiej stronie Wisły. Zamek ten można również odwiedzić przeprawiając się kursującym tu promem.

 

 

Mijamy  Mięćmierz, dawną osadę flisacką. Dzisiaj jest to część miasta Kazimierza użytkowana w większości przez mieszkańców Lublina i Warszawy jako działki letniskowe. Większość chałup została tu przeniesiona z innych miejscowości przez nowych właścicieli. Tym sposobem domy te zostały ocalone od zagłady. Wśród tych zabudowań ocalał również wiatrak kozłowy przeniesiony z Bałtowa.

 

 

Po kilkunastu kilometrach dotarliśmy do wąwozu których w Kazimierowskim Parku Krajoznawczym jest b. dużo, a najbardziej znany to tzw. Korzeniowy Dół - najdłuższy liczący ponad 500m.

 

 

Dla niektórych z rodzinki liczne podjazdy to duży wysiłek, ogólnie humory dopisują - pocieszają się że w drodze powrotnej  będzie z górki. Trochę brak w tym logiki, gdyż jak się łatwo zjedzie to na dole czeka już następny podjazd.

 

 

 

 

 

 

..... co niektórym to z kilogram sadełka ubyło ...

 A po południu zasłużony odpoczynek nad Wisłą, jedni śpią, drudzy masują nogi, a inni uzupełniają utracone kalorie.

 

 

 

Polecam Kazimierz Dolny na rodzinne wycieczki piesze lub rowerowe - miasto warte zobaczenia, a trasy rowerowe naprawdę świetne.

 

 

 

Z Kazimierz Dolnego żegna moja rodzinka. Życzymy udanych wycieczek - do  spotkania na szlakach turystycznych

 

 

Klikając w poniższy odnośnik wracamy do strony głównej:

 

 STRONA GŁÓWNA 

 

 

 

 

 

Przy opracowaniu tej relacji korzystałem również z wiadomości zawartych na stronach internetowych:

 

http://www.beitenu.pl/kazimierz-dolny-nad-wisla,4,l1.html

http://www.e-kazimierz.com.pl/index.html

http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=673&from=publication

http://www.wkazimierzudolnym.pl/w-husarski-kosciol-i-szpital-sw-anny.html

http://www.kirkuty.xip.pl/cmentarze_zydowskie.htm

http://bobemajse.blogspot.com/2010/02/niech-dusza-jego.html

http://www.kirkuty.xip.pl/cmentarze_zydowskie.htm