Wycieczka do Ujazdu-zamek Krzyżtopór

UJAZD ZAMEK KRZYŻTOPÓR - 10 listopada 2008r

Wykorzystując piękną jak na tę porę roku pogodę, postanowiliśmy wyskoczyć z Radomia do Ujazdu , aby obejrzeć ruiny zamku Krzyżtopór. Po ok. 80 km dojeżdżamy do Opatowa i zatrzymujemy się aby rozprostować nogi. Ładne miasteczko w woj. świętokrzyskim – jest siedzibą powiatu. Warto obejrzeć kolegiatę św.Marcina, pozostałości murów miejskich z jedyną zachowaną bramą tzw. Warszawską, oraz podziemną trasę turystyczną pod rynkiem starego miasta.

Ponieważ celem naszej wycieczki jest Ujazd, Opatów odwiedzimy innym razem. Wsiadamy aby za następne 14 km ujrzeć Krzyżtopór w całej okazałości.

Ujazd jest wsią sołecką na południowo-wschodnim krańcu Gór Świętokrzyskich. Leży 14 km od Opatowa i Klimontowa, 25km od Staszowa, 32 km od Sandomierza.

Dla łatwiejszego dojazdu podaję dane GPS: N 50 42 47 E 21 18 40

Krzyżtopór od strony wejścia.
Pierwsza wzmianka o miejscowości Ujazd pochodzi z lat 1174-1176 i jest wymieniana w akcie własności klasztoru jędrzejowskiego.

W XV wielu Ujazd był własnością rodu Oleśnickich herbu Dębno, a następnie należał do rodu Zborowskich, by w końcu przejść na własność rodu Osolińskich.

Zamek można zwiedzać codziennie w godzinach 8 – do zmierzchu. Wykupujemy bilety wstępu i ruszamy na zamek.

W latach 1621 - 1644 Krzysztof Ossoliński wybudował w Ujezdzie zamek obronny. Po usunięciu wierzchniej warstwy ziemi posadowiono go litej skale.

Zbliżamy się do głównej bramy wejściowej w wieży zegarowej, aby po przejściu przedsionka znaleźć się na głównym dziedzińcu zamku.

Po obu stronach dziedzińca głównego znajdowały się pomieszczenia gospodarcze (niewidoczne na zdjęciu), natomiast na wprost widoczny na zdjęciu trzypiętrowy budynek pałacu.

Jego fasadę zdobią powtarzające się motywy łuku triumfalnego z oknami i wnękami. Kiedyś w tych czworolistnych i okrągłych wnękach umieszczone były podobizny rodziny Ossolińskich, zaś we wnękach prostokątnych umieszczone były postacie alegoryczne.

Z dziedzińca głównego kierujemy się wzdłuż wysokich ścian pałacu na dziedziniec wewnętrzny.

Jako ciekawostkę przewodniki podają, że ogromny zamek symbolizowały 4 baszty jako cztery pory roku, 12 wielkich komnat jako miesiące roku, 52 pokoje jako tygodnie w roku oraz 365 okien jako dni w roku

Jesteśmy na dziedzińcu wewnętrznym.
Jest to wewnętrzny dziedziniec pałacowy o kształcie eliptycznym. Całość otoczona jest sklepionymi galeriami, przez które na parterze przejeżdżały pojazdy konne.

Idąc w dalszym ciągu po osi zamku schodzimy pochyłym tunelem tylnego skrzydła pałacowego do ośmiobocznej wieży.

Nad nami otwiera się widok na zbudowaną na źródle ośmiobocznej wieży. Prawdopodobnie w tej wieży było pomieszczenie gdzie w miejscu sufitu było akwarium.

Obecnie jak widać na zdjęciach zamek ma statut trwałej ruiny - dobrze zachowanej (pozostało ok. 90% murów i 10% stropów), częściowo zabezpieczonych i udostępnionej do zwiedzania.

W roku 2007 zamek przeszedł na własność Gminy Iwaniska, która poprzez powołanie Instytucji Kultury Zamek Krzyżtopór w Ujeździe podejmuje próby zabezpieczenia zamku, jak również ożywienia ruin poprzez organizację różnych imprez i przedsięwzięć.

Największą imprezą jest Międzynarodowy Turniej Rycerski o szablę Krzysztofa Baldwina Ossolińskiego, odbywający się w ostatni weekend maja lub pierwszy czerwca. Organizowane są również Spotkania Muzyczne, Artyści Dzieciom niepełnosprawnym i inne.

Z wieży ośmiokątnej wracamy do w okolice głównego wejścia, gdzie po pochylni można wejść do pomieszczeń stajni. Podobnież pomieszczenia te mają doskonałą akustykę.

Poprzez jedno z wyjść bocznych wychodzimy na zewnątrz na wzmocniony murem bastion i dochodzimy do ośmiokątnej wieży widzianej tym razem od zewnątrz. Wysokość murów obronnych na bastionach dochodzi nawet do 15m (średnio 5-7 m).

Zamek broniło pięć bastionów rozmieszczonych w formie gwiazdy, co ułatwiało obronę zamku. Jak wykazuje historia bastiony nie pomogły – w czasie potopu szwedzkiego w 1658r zamek został zdobyty, ograbiony i częściowo zniszczony. Ostatecznych zniszczeń dokonali konfederaci barscy – od tamtej pory zamek jest niezamieszkały.

Na zdjęciu powyżej jeden z bastionów tzw. korona, zaś poniżej fragmenty detali budowli zamkowej

Jeszcze jeden z detali architektonicznych.

Topór na wieży bramnej oznacza herb Ossolińskich, natomiast krzyż jest symbolem katolicyzmu, co podkreślano w dobie reformacji i kontrreformacji.

Nie jest znany dokładny okres budowy zamku, wzmianki o budowie są już z 1612r.

Rok 1631 utrwalony na bramie wejściowej prawdopodobnie oznacza zakończenie pewnego etapu prac.

Będąc w Sandomierzu warto dojechać kilkadziesiąt kilometrów i obejrzeć potężne ruiny zamku Krzyżtopór w Ujeździe.

Wszystkie zdjęcia są mojego autorstwa, zaś przy opracowaniu korzystałem z opisów Wikipedii oraz Mini przewodnika „Zamek Krzyżtopór” wydanego przez Instytucję Kultury Zamek Krzyżtopór w Ujeździe.

Klikając w poniższy odnośnik wracamy do strony głównej:

STRONA GŁÓWNA